Bài 18 VÙNG ĐẤT CHĂM-PA VÀ VÙNG ĐẤT NAM BỘ TỪ ĐẦU THẾ KỈ X ĐẾN ĐẦU THẾ KỈ XVI
A. Trắc nghiệm
Bài tập 1. Hãy xác định phương án đúng.
1.1. Vương triều Vi-giay-a được thành lập năm nào?
A. Năm 989. C. Năm 999.
B. Năm 988. D. Đầu thế kỉ X.
Trả lời: B. Năm 988.
1.2. Kinh đô Vi-giay-a thuộc địa danh nào ngày nay?
A. Thăng Bình (Quảng Nam). C. Tuy Phước (Bình Định)
B. Tuy Hoà (Phú Yên). D. An Nhơn (Bình Định)
Trả lời: D. An Nhơn (Bình Định)
1.3. Thời kì thịnh đạt nhất của Vương triều Vi-giay-a cũng như của Vương quốc Chăm-pa là
A. từ năm 988 đến 1220.
B. từ cuối thế kỉ XIV đến năm 1471.
C. từ năm 1220 đến năm 1353.
D. từ năm 1471 đến đầu thế kỉ XVI.
Trả lời: C. từ năm 1220 đến năm 1353.
1.4. Một số thành tựu nổi bật về kinh tế mà người Chăm đạt được trong thời kì từ thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI là
A. xây dựng hải cảng mới như Đại Chiêm (Quảng Nam), khai thác và buôn bán nhiều loại lâm thổ sản quý như trầm hương.
B. xây dựng hải cảng mới như Tân Châu (Bình Định), khai thác và buôn bán nhiều loại lâm thổ sản quý như trầm hương, long não, sừng tê giác,...
C. xây dựng hải cảng mới như Tân Châu (Bình Định), mở rộng nhiều lò gốm mới tiếng như Gò Sành, Trường Cửu, Gò Cây Me (Bình Định).
D. mở rộng hải cảng Đại Chiêm (Quảng Nam), xây dựng hải cảng mới như Tân Châu (Bình Định),...
Trả lời: D. mở rộng hải cảng Đại Chiêm (Quảng Nam), xây dựng hải cảng mới như Tân Châu (Bình Định),...
1.5. Tôn giáo có vị trí quan trọng nhất trong đời sống tôn giáo – tín ngưỡng của cư dân Chăm-pa thời kì này là
A. Phật giáo. C. Nho giáo.
B. Hin-đu giáo. D. Đạo giáo.
Trả lời: B. Hin-đu giáo.
1.6. Từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI, vùng đất Nam Bộ thuộc quyền quản lí của vương quốc nào?
A. Phù Nam. C. Chân Lạp.
B. Chăm-pa. D. Lục Chân Lạp.
Trả lời: C. Chân Lạp.
1.7. Các ngành kinh tế chính của cư dân vùng đất Nam Bộ từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI là
A. thương mại đường biển.
B. nghề thủ công và buôn bán nhỏ.
C. trồng lúa kết hợp chăn nuôi, đánh bắt thuỷ hải sản.
D. thương mại đường biển và trồng lúa.
Trả lời: C. trồng lúa kết hợp chăn nuôi, đánh bắt thuỷ hải sản.
1.8. Từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI, cư dân vùng đất Nam Bộ chịu ảnh hưởng lớn của nền văn hoá
A. Trung Quốc. B. Ấn Độ. C. Đại Việt D. Đông Nam Á.
Trả lời: B. Ấn Độ.
Bài tập 2. Hãy xác định câu đúng (Đ) hoặc sai (S) về nội dung lịch sử và giải thích ngắn gọn câu sai.
A. Thương mại đường biển giữ vai trò chính trong hoạt động kinh tế của người Chăm thời kì này.
B. Từ giữa thế kỉ XIII, Vương triều Vi-giay-a sụp đổ đã dẫn đến lãnh thổ Chăm-pa thu hẹp và chia thành nhiều tiểu quốc khác nhau.
C. Tháp Pô-Klong Ga-rai ở Ninh Thuận, cụm đền tháp Dương Long ở Bình Định, tháp Pô-na-ga ở Khánh Hoà là những thành tựu về kiến trúc và điêu khắc Chăm-pa tiêu biểu nhất được xây dựng trong thời kì này.
D. Từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI, cư dân ở vùng đất Nam Bộ tập trung chủ yếu ở những vùng đất cao về phía tây.
E. Nền văn minh Ăng-co có ảnh hưởng sâu sắc và chi phối đến đời sống văn hoá của cư dân vùng đất Nam Bộ trong thời kì này.
Trả lời: Đúng: C, D;
Sai: A (vì nông nghiệp là hoạt động chủ yếu trong hoạt động kinh tế thời kì này),
B (vì cuối thế kỉ XIV, Vương triều Vi-giay-a mới khủng hoảng và sụp đổ),
E (vì ảnh hưởng của nền văn minh Ăng-co đối với vùng đất Nam Bộ không đậm nét).
B. Tự luận
Bài tập 1. Hoàn thiện sơ đồ khái quát về diễn biến chính trị của Vương quốc Chăm-pa từ thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI và vùng đất Nam Bộ từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI (theo mẫu dưới đây).
Trả lời:
1) Vương quốc Chăm-pa
- Năm 1069: vua Chăm Pa cắt ba châu là Bố Chính, Địa Lý, Ma Linh cho Đại Việt
- Từ 1113 đến 1220, Chăm -pa hai lần bị Chân Lạp chiếm đóng
- Từ 12220-1353: Thời kỳ thịnh trị của vương triều Vi-giay-a, Cham-pa củng cố chính quyền, mở rộng và thống nhất lãnh thổ.
- Cuối thế kỉ XIV- năm 1471: Vương triều Vi-giay-a lâm vào khủng hoảng, suy yếu rồi sụp đổ.
- Từ 1471- đầu thế kỉ XVI: Lãnh thổ Chăm pa bị thu hẹp và bị chia thành nhiều tiểu quốc khác nhau.
2) vùng đất Nam Bộ
- Vương quốc Phù Nam sụp đổ, vùng đất Nam Bộ trên danh nghĩa bị đặt dưới quyên cai trị của Chân Lạp.
- Thực tế: triều đình Ăng-co gặp nhiều khó khăn, không thể quản lí → giao cho người thuộc dòng dõi Phù Nam.
- Cuối thế kỉ XIV: Chân Lạp phải đối phó với các cuộc tấn công của quân Xiêm → không có khả năng kiểm soát trực tiếp vùng đất Nam Bộ.
- Giai đoạn thế kỉ X - đầu thế kỉ XIV: khu vực Nam Bộ chịu ảnh hưởng nặng nề bởi điều kiện tự nhiên → cư dân thưa vắng.
Bài tập 2. Hình 3,4,5 (tr. 92 – 93, SGK) là những hiện vật liên quan đến Vương quốc Chăm-pa từ thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI. Theo em, những hiện vật này chứng tỏ điều gì về chủ nhân của vương quốc này?
Trả lời: Những hiện vật hình 3,4,5 (tr. 92 – 93, SGK) đã chứng tỏ thủ công nghiệp, nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc của người Chăm thời kì này rất phát triển.
Bài tập 3.
a) Kể tên một số thành tựu văn hoá tiêu biểu của người Chăm từ thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI và cho biết thành tựu nào còn được bảo tồn đến ngày nay.
b) Là một học sinh, theo em cần phải làm gì để bảo tồn và phát huy giá trị của thành tựu đó?
Trả lời:
a) Những thành tựu văn hoá còn bảo tồn đến ngày nay của người Chăm: chữ Chăm, cụm đền tháp Dương Long (Bình Định), Pô-na-ga (Khánh Hoà), Pô-klong Ga-rai (Ninh Thuận),...
b) Những việc mà HS có thể làm được để bảo tồn và phát huy giá trị của thành tựu: – Tìm hiểu giá trị cũng như thực trạng của những thành tựu đó. – Tham gia các hoạt động để tuyên truyền, phổ biến về việc bảo vệ di sản cho những người xung quanh.
Bài tập 4. Liên hệ với kiến thức đã học, em hãy:
a) Lập và hoàn thành bảng so sánh (theo mẫu dưới đây) những nét chính về tình hình chính trị, kinh tế, văn hoá giữa Vương quốc Phù Nam (trước thế kỉ VII) và vùng đất Nam Bộ trong giai đoạn từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI.
| So sánh | Vương quốc Phù Nam | Vùng đất Nam Bộ |
| Giống nhau | ||
| Khác nhau | ||
| Chính trị |
| vùng đất Nam Bộ trên danh nghĩa bị đặt dưới quyên cai trị của Chân Lạp. |
| Kinh tế | Cư dân Phù Nam sản xuất nông nghiệp, kết hợp với làm nghề thủ công, đánh cá và buôn bán. Ngoại thương đường biển rất phát triển. |
|
| Văn hóa | Tập quán phổ biến của cư dân Phù Nam là ở nhà sàn. Phật giáo và Ba-la-môn giáo được sùng tín. Nghệ thuật ca, múa nhạc phát triển. |
|
b) Lí giải vì sao trong một thời kì dài, triều đình Chân Lạp không thể quản lí và kiểm soát được vùng đất Nam Bộ
Trả lời:
b) Trong một thời kì dài, triều đình Chân Lạp không thể quản lí và kiểm soát được vùng đất Nam Bộ là vì:
- Với truyền thống quen khai thác các vùng đất cao, với dân số ít, người Khơ-me khi đó không có khả năng tổ chức khai thác vùng đồng bằng rộng lớn mới bồi lấp, còn ngập nước và sình lầy. Hơn nữa, việc khai khẩn đất đai trên vùng đất gốc – Lục Chân Lạp đang đòi hỏi rất nhiều thời gian và sức lực
- Tình trạng chiến tranh diễn ra thường xuyên giữa Chân Lạp với Chăm-pa: Chân Lạp chỉ dồn sức phát triển ở khu vực Biển Hồ, trung lưu sông Mê Công và mở rộng ảnh hưởng sang phía tây