CHỦ ĐỀ CHUNG 1: CÁC CUỘC ĐẠI PHÁT KIẾN ĐỊA LÍ
A .Trắc nghiệm
Bài tập 1. Hãy xác định phương án đúng.
1.1. Nguyên nhân sâu xa dẫn đến các cuộc phát kiến địa lí trong các thế kỉ XV-XVI là gì?
A. Sự phát triển nhanh chóng của nền sản xuất ở các nước Tây Âu.
B. Nhu cầu tìm con đường mới để sang phương Đông.
C. Khoa học – kĩ thuật có những bước tiến quan trọng.
D. Nhu cầu hiểu biết khoa học về đại dương, Trái Đất.
Trả lời: A. Sự phát triển nhanh chóng của nền sản xuất ở các nước Tây Âu.
1.2. Nhu cầu tìm con đường biển từ châu Âu sang phương Đông được đặt ra cấp thiết từ khi nào?
A. Kí XIII. B. The ki XIV. C. Thế kỉ XV D. Thế kỉ XVI.
Trả lời: C. Thế kỉ XV
1.3. Vì sao nhu cầu tìm kiếm con đường biển từ châu Âu sang phương Đông lại đặt ra cấp thiết?
A. Hành trình theo đường bộ nhiều rủi ro và tốn kém.
B. Tuyến đường bộ bị người Ả Rập và Thổ Nhĩ Kỳ độc chiếm.
C. Giao thương bằng đường biển nhanh chóng và hiệu quả hơn so với đường bộ.
D. Nhu cầu muốn khám phá thế giới của con người.
Trả lời: C. Giao thương bằng đường biển nhanh chóng và hiệu quả hơn so với đường bộ.
1.4. Ý nào không phản ánh đúng về bước tiến mới của khoa học – kĩ thuật ở châu Âu thời trung đại?
A. Hiểu biết đúng đắn về hình dạng Trái Đất.
B. Bước đầu có những hiểu biết về các dòng hải lưu, hướng gió. 63
C. Chế tạo tàu biển sử dụng động cơ hơi nước.
D. Đóng được tàu có bánh lái và hệ thống buồm lớn.
Trả lời: C. Chế tạo tàu biển sử dụng động cơ hơi nước.
1.5. Nhà thám hiểm nào lựa chọn hành trình đi về hướng tây?
A. V. Ga-ma.B.
B. Đi-a-xo
C. Ph. Ma-gien-lăng.
D. C. Cô-lôm-bô và Ph. Ma-gien-lăng.
Trả lời: D. C. Cô-lôm-bô và Ph. Ma-gien-lăng.
1.6. Ai là người tìm ra châu Mỹ?
A. V. Ga-ma. C. Ph. Ma-gien-lăng.
B. C. Cô-lôm-bô. D. B. Đi-a-xo
Trả lời: B. C. Cô-lôm-bô.
1.7. Chuyển thám hiểm của nhà hàng hải nào đã chứng minh trên thực tiễn rằng Trái Đất có dạng cầu?
A. V. Ga-ma. C. Ph. Ma-gien-lăng.
B. C. Cô-lôm-bộ. D. A-mê-ri-gô.
Trả lời: C. Ph. Ma-gien-lăng.
1.8. Một trong những tác động của các cuộc phát kiến địa lí là
A. thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng của thương nghiệp và công nghiệp châu Âu.
B. tạo cơ sở ra đời của các thương đoàn trung đại.
C. vô hiệu hoả vai trò của người Ả Rập ở Trung Đông.
D. đưa đến sự hình thành “con đường tơ lụa” trên biển thay thế con đường giao đường trên bộ.
Trả lời: A. thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng của thương nghiệp và công nghiệp châu Âu.
1.9. Một trong những tác động tích cực của các cuộc phát kiến địa lí đối với lịch sử loài người là
A. đem lại cho loài người hiểu biết về những con đường mới, vùng đất mới...
B. dẫn đến tình trạng bần cùng hoá người lao động (nhất là nông dân).
C. dẫn đến nạn buôn bán nô lệ từ châu Phi sang châu Mỹ.
D, dẫn đến sự ra đời của chủ nghĩa thực dân châu Âu.
Trả lời: A. đem lại cho loài người hiểu biết về những con đường mới, vùng đất mới...
1.10. Các cuộc phát kiến địa lí đã mang lại sự giàu có cho những tầng lớp nào ở châu Âu?
A. Tăng lữ, quý tộc.
B. Công nhân, quý tộc.
C. Tướng lĩnh quân sự, quý tộc.
D. Thương nhân, quý tộc.
Trả lời: D. Thương nhân, quý tộc.
Bài tập 2. Hãy ghép các ý ở cột A với cột B sao cho phù hợp về nội dung lịch sử.
Cột A Cột B 。2. Điều kiện của các cuộc phát kiến địa lí i) Những con đường buôn bán •
| Cột A | Cột B |
| 1. Nguyên nhân của các cuộc phát kiến địa lí | a) Làm xuất hiện quá trình xâm lược thực dân và cướp bóc thuộc địa |
| b) Một số chính quyền phong kiến cung cấp tài chính cho các chuyển thám hiểm. | |
| 2. Điều kiện của các cuộc phát kiến địa lí | c) Hiểu biết của con người được mở rộng hơn về những con đường mới, vùng đất mới,... |
| d) Khoa học – kĩ thuật có những bước tiến vượt bậc. | |
| 3. Tác động của các cuộc phát kiến địa lí | e) Nhu cầu về nguyên liệu, vàng bạc và thị trường ngày càng tăng lên. |
| g) Làm xuất hiện những trung tâm thương nghiệp mới ở châu Âu. | |
| h) Làm giàu cho giới quý tộc và thương nhân châu Âu. | |
| i) Những con đường buôn bán truyền thống bị người Ả Rập và Thổ Nhĩ Kỳ khống chế. | |
| k) Đóng được những con tàu dài • có bánh lái và hệ thống buồm lớn. |
Trả lời: Ghép: 1 – e, i; 2 – b, d, k; 3 – a, c, g, h.
Bài tập 3. Hãy xác định các câu sau đây đúng hay sai về nội dung lịch sử và giải thích ngắn gọn câu sai.
A. Đến thế kỉ XV, con người đã có những hiểu biết đầy đủ về các châu lục trên thế giới.
B. Từ thời cổ đại, la bàn nam châm đã được sử dụng phổ biến để xác định hướng đi trên sông, biển khi không có Mặt Trời hay trắng, sao.
C. Ca-ra-ven là một trong những bước tiến lớn về kĩ thuật hàng hải vào cuối thế kỉ XV – đầu thế kỉ XVI
D. Mục tiêu ban đầu của các cuộc đại phát kiến địa lí là tìm kiếm vùng đất mới.
E. C. Cô-lôm-bô cùng đoàn thuỷ thủ đã tiến hành duy nhất một cuộc thám hiểm đến châu Mỹ.
G. C. Cô-lôm-bô là người đặt tên cho châu Mỹ là A-mê-ri-ca.
H. Chuyến đi của Ph. Ma-gien-lăng và các thuỷ thủ đã chứng minh trên thực tiễn về dạng cầu của Trái Đất.
I. Phát kiến địa lí đã mở ra những cơ hội hiểu biết, giao lưu văn hoá giữa phương Đông và phương Tây.
K. Ph. Ma-gien-lăng đã chỉ huy đoàn thám hiểm trở về Tây Ban Nha.
L. Phát kiến địa lí đã đem lại sự giàu có cho tất cả tầng lớp trong xã hội châu Âu.
Trả lời: Đúng: C, H, I.
Sai: A (vì thế kỉ XV, con người tìm ra vùng đất mới là châu Mỹ nhưng họ vẫn nghĩ đó là Ấn Độ);
B (vì cuối thế kỉ XV la bàn nam châm mới được sử dụng phổ biến);
D (vì mục tiêu ban đầu là tìm đường biển sang châu Á, cụ thể là Ấn Độ);
E (vì Cô-lôm-bộ cùng đoàn thuỷ thủ tiến hành bốn cuộc thám hiểm đến châu Mỹ);
G (vì người đặt tên cho châu Mỹ là A-mê-ri-gô);
K (vì Ph. Ma-gien-lăng đã thiệt mạng trong cuộc đụng độ với thổ dân ở Phi-líp-pin, S. Ê-ca-nô là người chỉ huy đoàn thám hiểm trở về Tây Ban Nha),
L (vì người lao động (nhất là nông dân) ngày càng bị bần cùng hoá).
B. Tự luận
Bài tập 1. Từ hành trình của các cuộc đại phát kiến địa lí, em ấn tượng nhất với hành trình nào? Vì sao?
Trả lời: HS có thể lựa chọn một trong hai hành trình đại phát kiến địa lí. Điều quan trọng là các em giải thích được lí do vì sao lại lựa chọn. Ví dụ, em chọn: Hành trình thám hiểm tìm ra châu Mỹ của C. Cô-lôm-bộ. Lí do: Vì hành trình này đã phát hiện ra một châu lục mới – châu Mỹ.
Bài tập 2. Có ý kiến cho rằng: Cuộc thám hiểm của C. Cô-lôm-bô đã thất bại vì không tìm được con đường biển sang Ấn Độ như mục tiêu ban đầu đặt ra. Em có đồng ý với ý kiến đó không? Vì sao?
Trả lời:
- HS có thể đồng ý hoặc không đồng ý với quan điểm được nêu trong đề bài.
- HS cần lập luận, giải thích được vì sao (ngắn gọn, súc tích).
Bài tập 3. Hãy lập và hoàn thiện sơ đồ tư duy (theo mẫu dưới đây) về nguyên nhân, điều kiện, tác động của các cuộc đại phát kiến địa lí.
Trả lời:
HS hoàn thiện sơ đồ tư duy đảm bảo các nội dung sau:
- Nguyên nhân: Do sự phát triển nhanh chóng của nền sản xuất ở các nước Tây Âu; nhu cầu tìm con đường thương mại mới sang phương Đông,...
- Điều kiện: Sự phát triển của khoa học – kĩ thuật
-Tác động: Đem lại hiểu biết về con đường mới, vùng đất mới,...; góp phần mở rộng phạm vi buôn bán; thúc đầy thương nghiệp, công nghiệp phát triển,..
Bài tập 4. Hãy cho biết suy nghĩ của em về sự có mặt của người châu Âu ở các nước châu Á sau các cuộc phát kiến địa lí
Trả lời: HS liên hệ với lịch sử Đông Nam Á và Việt Nam để trình bày suy nghĩ của mình và lí giải được vì sao: Sự có mặt của người châu Âu vừa mang lại những tác động tích cực (ví dụ), vừa mang lại những tác động tiêu cực đối với lịch sử Đông Nam Á (ví dụ)