Soạn văn 8 bài: Tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận

Soạn văn 8 tập 2, soạn bài Tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận sgk ngữ văn 8 tập 2, để học tốt văn 8. Bài soạn giúp ta tìm hiểu vai trò của yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận và các đưa các yếu tố biểu cảm vào văn nghị luận. Những kiến thức trọng tâm, những câu hỏi trong bài học sẽ được hướng dẫn trả lời, soạn bài đầy đủ, chi tiết..

A- KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

I- YẾU TỐ BIỂU CẢM TRONG VĂN NGHỊ LUẬN

1. Đọc văn bản và trả lời câu hỏi:

Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến, sgk trang 95 Ngữ văn 8 tập 2

" Hỡi đồng bào toàn quốc! Chúng ta muốn hòa bình, chúng ta phải nhân....Việt Nam độc lập và thông nhất muôn năm! Kháng chiến thắng lợi muôn năm"

( Hồ Chí Minh toàn tập,tập 4, sdđ)

Câu hỏi:

a) Hãy tìm những từ ngữ biểu lộ tình cảm mãnh liệt của tác giả và những câu cảm thán trong văn bản trên. Về mặt sử dụng từ ngữ và đặt câu có tính chất biểu cảm, Lời kêu gọi toàn dân kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh có giống với Hịch Tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn không?

b) Tuy nhiên, Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến và Hịch tướng sĩ vẫn được coi là những văn bản nghị luận chứ không phải biểu cảm. Vì sao?) Hãy theo dõi bảng đối chiếu dưới đây:

(1)	(2)
Thấy xứ giả đi lại ngoài đường, sỉ mắng triều đình, bắt nạt tể phụ	Ngó thấy sứ giặc đi lại nghênh ngang ngoài đường, uốn lưỡi cú diều mà sỉ mắng triều đình, đem thân dê chó mà bắt nạt tể phụ
Lúc ấy giờ ta cũng các ngươi sẽ bị bắt	Lúc bấy giời ta cùng các người sẽ bị bắt, đau xót biết chừng nào!
Chúng ta sẵn sàng hi sinh tất cả, chứ không để mất nước, không thể làm nô lệ	Không! Chúng ta thà hi sinh tất cả chứu nhất định không hciuj mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ
Chúng ta cần phải đứng lên	Hỡi đồng bào! Chúng ta phải đứng lên!

Có thể thấy những câu ở cột (2) hay hơn ở cột(1). Vì sao như thế? Từ đó hãy cho biết tác dụng của các yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận.

Trả lời:

a) Những từ ngữ biểu lộ tình cảm mãnh liệt của tác giả:

• Không! Chúng ta thà hi sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ.
• Hỡi đồng bào toàn quốc !
• Hỡi anh em hình sĩ, tự vệ, dân quân Ị
• Hỡi đồng bào !
• Chúng ta phải đứng lên !
•  Việt Nam độc lập thống nhất muôn năm!
• Dù phải gian lao kháng chiến … về dân tộc ta!

Cách dùng từ ngữ của văn bản " Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến" của Hồ Chí Minh và "Hịch tướng sĩ" của Trần Quốc Tuấn giống nhau ở việc sử dụng nhiều từ ngữ và câu văn có giá trị biểu cảm.

b) Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến và Hịch tướng sĩ vẫn được coi là những văn bản nghị luận chứ không phải văn bản biểu cảm. Bởi vì những tác phẩm này viết ra nhằm mục đích nghị luận chứ không pnải biểu cảm (nêu quan điểm, ý kiến bàn luận phải trái, đúng, sai, nên suy nghĩ, sông và hành động như thế nào). Trong hai văn bản này, các yếu tố biểu cảm không thể đóng vai trò chủ đạo mà chỉ có tính chất phụ trợ cho vấn đề nghị luận được đưa ra.

c)  Các câu cột 2 hay hơn các câu cột 1 vì có chứa những từ ngữ biểu cảm, câu cảm thán làm cho câu văn giàu hình ảnh, sinh động, gây ấn tượng cho người đọc người nghe.

2. Thông qua việc tìm hiểu các văn bản Hịch tướng sĩ và Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến, em hãy cho biết: Làm thế nào để phát huy hết tác dụng của yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận ?

a) Người làm văn chỉ cần suy nghĩ về luận điểm và lập luận hay còn phải thật sự xúc động trước từng điều mình đang nói ?

b) Chỉ có rung cảm không thôi đã đủ chưa? Phải chăng chỉ cần có lòng yêu nước và căm thù giặc nồng cháy là có thể dễ dàng tìm ra những cách nói như: “Không ! Chúng ta thà hi sinh tất cả..." hay “uốn lưỡi cú diều...” ? Để viết được những cáu như thế, người viết cần phải có phẩm chất gì khác nữa ?

c) Có bạn cho rằng: Càng dùng nhiều từ ngữ biểu cảm, càng đặt nhiều câu cảm thán thì giá trị biểu cảm của văn nghị luận càng tăng.

Ý kiến ấy có đúng không? Vì sao?

Trả lời:

Để phát huy hết tác dụng của yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận, người viết không nên để các yếu tố biểu cảm làm ảnh hưởng đến mạch nghị luận, làm gãy đứt mạch nghị luận.

a) Ngoài lí trí, suy nghĩ để đưa ra các luận điểm, luận cứ, người làm văn nghị luận cần phải có tình cảm chân thành trước vấn đề nghị luận. Bài văn nghị luận sẽ không có tác dụng biểu cảm nếu người viết không thực sự xúc cảm.

b) Để viết được những câu như: “Không ! Chúng ta thà hi sinh tất cả...” hay uốn lưỡi cú diều...", người viết không chỉ có lòng yêu nước nồng cháy và lòng căm thù giặc sâu sắc mà còn phải biết chuyển tình cảm ấy thông qua phương tiện ngôn ngữ đến người đọc một cách hiệu quả nhất.

c) Có bạn cho rằng: Càng dùng nhiều từ ngữ biểu cảm, càng dặt nhiều câu cảm thán thì giá trị biểu cảm của văn nghị luận càng tăng. Ý kiến ấy chi đúng một phần bởi  cảm xúc cần phải diễn tả chân thực và không được phá vỡ mạch nghị luận của bài văn