Chủ đề là đối tượng và vấn đề chính mà văn bản muốn biểu đạt. Một văn bản rõ ràng, rành mạch và logic khi chỉ biểu đạt chủ đề đã xác định. Trắc nghiệm Online xin tóm tắt những kiến thức cơ bản và hướng dẫn giải bài tập bài Tính thống nhất về chủ đề của văn bản để các bạn cùng tham khảo..
A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM
- Chủ đề là đối tượng và vấn đề chính mà văn bản muốn biểu đạt.
- Văn bản có tính thống nhất về chủ đề khi chỉ biểu đạt chủ đề đã xác định, không rời rạc hay lệch lạc sang chủ đề khác.
- Để đảm bảo tính thống nhất cần xác định rõ chủ đề của văn bản, xác lập hệ thống ý cụ thể, sắp xếp và diễn dạt những ý đó cho hợp với chủ đề đã được xây dựng.
- Để viết hoặc hiểu một văn bản cần xác định được chủ đề được thể hiện ở nhan đề, đề mục, trong quan hệ giữa các phần của văn bản hoặc các từ ngữ then chốt thường lặp đi lặp lại.
B. Bài tập và hướng dẫn giải
Câu 1 (Trang 14 – SGK) Phân tích tính thống nhất về chủ đề của văn bản sau theo những yêu cầu bên dưới.
Rừng cọ quê tôi
Chẳng có nơi nào như sông Thao quê tôi, rừng cọ chập chùng.
Thân cọ vút thẳng trời hai ba chục mét cao, gió bão không thể quật ngã. Búp cọ vuốt dài như thanh kiếm sắc vung lên. Cây non vừa trồi, lá đã xòa sát mặt đất. Lá cọ tròn xòe ra nhiều phiến nhọn dài, trông xa như một rừng tay vẫy, trưa hè lấp lóa nắng như rừng mặt trời mới mọc. Mùa xuân, chim chóc kéo về từng đàn. Chỉ nghe tiếng hót líu lo mà không thấy bóng chim đâu.
Căn nhà tôi núp dưới rừng cọ. Ngôi trường tôi học cũng khuất trong rừng cọ. Ngày ngày đến lớp, tôi đi trog rừng cọ. Không đếm được có bao nhiêu tàu lá cọ xòe ô lợp kín trên đầu. Ngày nắng, bóng râm mát rượi. Ngày mưa, cũng chẳng ướt đầu.
Cuộc sống quê tôi gắn bó với cây cọ. Cha làm cho tôi chiếc chổi cọ để quét nhà, quét sân. Mẹ đựng hạt giống đầy móm lá cọ, treo lên gác bếp để gieo cấy mùa sau. Chị tôi đan nón lá cọ, lại biết đan cả mành cọ và làn cọ xuất khẩu. Chiều chiều chăn trâu, chúng tôi rủ nhau đi nhặt những trái cọ rơi đầy quanh gốc về om, ăn vừa béo vừa bùi.
Quê tôi có câu hát:
Dù ai đi ngược về xuôi
Cơm nắm lá cọ là người sông Thao.
Người sông Thao đi đâu rồi cũng nhớ về rừng cọ quê mình.
(Nguyễn Thái Vân)
a. Cho biết văn bản trên viết về đối tượng nào và viết về vấn đề gì? Các đoạn văn đã trình bày đối tượng và vấn đề theo trình tự nào? Theo em, có thể thay đổi trình tự sắp xếp này được không? Vì sao?
b. Nêu chủ đề của văn bản trên.
c. Chủ đề ấy được thể hiện trong toàn văn bản, từ việc miêu tả rừng cọ đến cuộc sống của người dân. Hãy chứng minh điều đó.
d. Tìm các từ ngữ, các câu tiêu biểu thể hiện chủ đề của văn bản.
Câu 2 (Trang 14 – SGK) Một bạn dự định viết một số ý sau trong bài văn chứng minh luận điểm: “Văn chương làm cho tình yêu quê hương đất nước trong ta thêm phong phú và sâu sắc”:
a. Văn chương làm cho những hiểu biết của ta về quê hương đất nước thêm phong phú, sâu sắc;
b. Văn chương lấy ngôn từ làm phương tiện biểu hiện;
c. Văn chương làm ta thêm tự hào về vẻ đẹp của quê hương đất nước, về truyền thống tốt đẹp của ông cha ta;
d. Văn chương giúp ta yêu cuộc sống, yêu cái đẹp;
e. Văn chương nung nấu trong ta lòng căm thù bọn giặc cướp nước, bọn bán nước và hun đúc ý chí quyết tâm hi sinh để bảo vệ nền độc lập, tự do của Tổ quốc.
Hãy trao đổi theo nhóm xem ý nào sẽ làm cho bài viết lạc đề.
Câu 3 (Trang 14 – SGK) Để phân tích dòng cảm xúc thiết tha, trong trẻo của nhân vật “tôi” trong văn bản Tôi đi học, có bạn dự định triển khai một số ý sau:
a. Cứ mùa thu về, mỗi lần thấy các em nhỏ núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đến trường, lòng lại náo nức, rộn rã, xốn xang;
b. Con đường đến trường trở nên lạ;
c. Mẹ nắm tay dẫn đến trường;
d. Muốn thử cố gắng tự mang sách vở như một cậu học trò thực sự;
e. Sân trường như rộng hơn, ngôi trường như cao hơn;
g. Sợ hãi, chơ vơ trong hàng người bước vào lớp;
h. Ông đốc và thầy giáo trẻ trìu mến đón học trò.
Theo em, có cần phải điều chỉnh các từ ngữ, các ý cho sát với yêu cầu đề bài không? Nếu có, hãy lựa chọn, bổ sung, điều chỉnh lại.
Phần tham khảo mở rộng
Câu 1: Trình bày những nội dung chính trong bài: " Tính thống nhất về chủ đề của văn bảng". Bài học nằm trong chương trình ngữ văn 8 tập 1