Khoa học tự nhiên 8 bài 21 : Chuyển động phân tử và nhiệt độ. Nhiệt năng

B.HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I - PHẢI CHĂNG CÁC CHẤT ĐƯỢC CẤU TẠO TỪ CÁC HẠT RIÊNG BIỆT VÀ GIỮA CHÚNG CÓ KHOẢNG CÁCH ?

1. Dự đoán thể tích của hỗn hợp so với tổng thể tích của rượu và nước trong thí nghiệm 1 ; của nước và muối trong thí nghiệm 2 trước khi trộn lẫn với nhau.

Thí nghiệm 1: Có hai bình thủy tinh có thể chứa được 100 $cm^{3}$ chất lỏng ở mỗi bình (Hình 21.2). Khi trộn lẫn 50 $cm^{3}$ nước ở bình thứ nhất vào 50 $cm^{3}$ rượu ở bình thứ hai.

Thí nghiệm 2 : Một cốc chứa đầy nước. Thả nhẹ vào đó một thìa muối.

Tiến hành thí nghiệm để kiểm tra dự đoán và ghi lại kết quả 1.

- Thảo luận cả lớp để trả lời các câu hỏi sau :

• Vì sao thể tích hỗn hợp nhỏ hơn tổng thể tích của mỗi chất lỏng?
• Có thể có phương án thí nghiệm nào khác để xác nhận kết quả vừa thu được? Hãy tiến hành thí nghiệm kiểm tra.
•  Vì sao cốc chứa đầy nước mà khi thả muối vào nước không bị tràn khỏi cốc ?
• Từ các thí nghiệm đó em rút ra được kết luận gì ?

3. Lấy một cốc nước chứa một lượng cát và một cốc chứa một lượng sỏi. Trộn hai cốc đó vào nhau và lắc đều. Hãy cho biết thể tích của hỗn hợp sỏi và cát so với tổng thể tích của chúng trước khi trộn. Kết quả thí nghiệm gợi ý cho em biết điều gì về khoảng cách giữa các phân tử và nguyên tử cấu tạo nên vật ?

5.Khoảng cách giữa các phân tử chất khí lớn hơn so với khoảng cách giữa các phân tử chất lỏng. Khoảng cách giữa các phân tử chất lỏng lại lớn hơn so với khoảng cách giữa các phân tử chất rắn. Hãy sắp xếp các hình 21.3 a, b, c dưới đây theo thứ tự các chất có khoảng cách giữa các phân tử tăng dần và ghi tên các chất cho phù hợp.

III - CHUYỂN ĐỘNG CỦA CÁC PHÂN TỬ VÀ NHIỆT ĐỘ CÓ QUAN HỆ VỚI NHAU HAY  KHÔNG ?

 Thí nghiệm :

a) Đổ nhẹ nước vào một bình đựng đồng sunfat (Hình 21.5). Vì nước nhẹ hơn nên nổi ở trên cao tạo thành một mặt phân cách giữa hai chất lỏng. Sau một thời gian, mặt phân cách này mờ dần rồi mất hẳn. Trong bình chỉ còn một chất lỏng đồng nhất màu xanh nhạt. Nước và đồng sunfat đã hòa vào nhau. Hiện tượng này gọi là hiện tượng khuếch tán.Hãy giải thích hiện tượng trên từ những hiểu biết về phân tử, nguyên tử.

- Hãy lấy ví dụ về hiện tượng khuếch tán và giải thích vì sao hiện tượng lại xảy ra.

b) Nếu lặp lại thí nghiệm trên với nước nóng hơn, liệu có mối quan hệ giữa chuyển động của phân tử cấu tạo nên vật và nhiệt độ của chất đó không ? Vì sao ?

- Trả lời các câu hỏi :

1. Nêu mối quan hệ giữa nhiệt năng và nhiệt độ. Giải thích.

3.Trình bày và thảo luận cách làm thay đổi nhiệt của các vật trong bảng 21.1 : đồng xu, nước trong bình, thanh kim loại, khí chứa trong thân của một bơm xe đạp.

Bảng 21.1. Cách cách làm thay đổi nhiệt năng

- Trả lời các câu hỏi sau :

1. Khi nhúng một miếng đồng vào nước nóng, nhiệt năng của miếng đồng tăng lên hay giảm đi ? Vì sao ?

2. Khi cọ xát nhiều lần một đồng xu vào miếng đá, đồng xu và cả miếng đá đều nóng lên. Ta nói nhiệt năng của chúng tăng lên. Phần nhiệt năng tăng lên này do đâu ?

2. Tại sao săm xe đạp bơm căng, mặc dù van đã đóng kín nhưng sau một thời gian, săm vẫn bị xẹp ?

4. Giải thích thí nghiệm sau :

Khi người ta ép chặt một thỏi vàng vào một thỏi chì (Hình 21.6 a). Sau một tời gian, ở chỗ tiếp xúc của chúng xuất hiện cả vàng lẫn chì (Hình 21.6 b). Hãy giải thích hiện tượng này và gọi tên hiện tượng đó.

D.HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

1. Nung nóng một miếng đồng rồi thả vào cốc nước lạnh. Nhiệt năng của miếng đồng và nước thay đổi thế nào ? Đây là sự thực hiện công hay truyền nhiệt ?

3. Nhiệt năng của vật phụ thuộc vào nhiệt độ như thế nào ? Giải thích vì sao ? 100 g nước ở nhiệt độ 20°C và 100 g nước ở nhiệt độ 40°C, trường hợp nào khối nước có nhiệt năng lớn hơn ? Vì sao ?