Giải bài 15: Sự phát triển kinh tế, văn hóa thời Trần

A. Kiến thực trọng tâm

I. Sự phát triển kinh tế

1. Tình hình kinh tế sau chiến tranh

a. Nông nghiệp

Khuyến khích sản xuất, mở rộng diện tích:

• Đẩy mạnh khai hoang
• Củng cố đê điều

=>Tích cực, phù hợp

• Kết quả: Nông nghiệp được phục hồi, phát triển nhanh chóng.

* Chính sách ruộng đất

• Ruộng công, làng xã chiếm phần lớn diện tích -> chia cho dân
• Ruộng của các vương hầu, quý tộc (điền trang, thái ấp )
• Ruộng tư hữu của địa chủ nhiều

=> Ruộng tư ngày càng nhiều

b. Thủ công nghiệp

• Nhà nước: Gốm tráng men, nghề dệt vải, lụa, chế tạo vũ khí, đóng thuyền …
• Trong nhân dân: Làm đồ gốm, rèn sắt, đúc đồng, làm giấy, mộc, khắc bản in …
• Xuất hiện làng nghề, phường nghề

=> Tiếp tục phát triển, kỹ thuật nâng cao

c. Thương nghiệp

* Nội Thương

• Chợ mọc lên nhiều
• Xuất hiện các thương nhân
• Thăng Long-> kinh tế sầm uất

* Ngoại thương: Ngoại thương được đẩy mạnh ở Vân Đồn

=> Rất phát triển

2. Tình hình xã hội sau chiến tranh

Xã hội phân hóa  sâu sắc:

• Vương hầu, quý tộc ngày càng nhiều rộng đất, nhiều đặc quyền, đặc lợi.
• Địa chủ có nhiều ruộng cho nhân dân chày cấy để thu tô nhưng không thuộc tầng lớp quý tộc.
• Nông dân là tầng lớp bị trị, lĩnh canh ruộng đất và nộp to cho địa chủ.
• Thợ thủ công, thương nhân chiếm tỉ lệ nhỏ nhưng ngày một động hơn.
• Nông nô, nô tì là tầng lớp thấp nhất, lệ thuộc và bóc lột nặng nề nông dân tá điền.

II. Sự phát triển văn hóa

1. Đời sống văn hóa

• Tín ngưỡng cổ truyền phổ biến trong nhân dân
• Đạo Phật vẫn phát triển
• Đạo Nho ngày càng phát triển do nhu cầu xây dựng bộ máy nhà nước
• Các loại hình sinh hoạt văn hóa: ca hát, nhảy múa, đua thuyền…. vẫn duy trì, phát triển.

2.Văn học

• Gồm văn học chữ Hán và chữ Nôm
• Chứa đựng nhiều nội dung phong phú và làm rạng rỡ nền văn hóa Đại Việt

3.Giáo dục và khoa học kĩ thuật

• Quốc tử giám được mở rộng, các lộ, phủ đều có trường học, các kì thi tổ chức nhày càng nhiều.
• Lập ra Quốc sử viện, năm 1272 bộ “ Đại Việt sử kí” của Lê Văn Hưu ra đời.
• Quân sự, y học, khoa học kĩ thuật đạt nhiều thành tựu

4. Nghệ thuật kiến trú và điêu khắc

• Nhiều công trình kiến trúc có giá trị ra đời: tháp Phổ Minh, thành Tây Đô….
• Nghệ thuật chạm khắc tinh tế