Dưới đây là mẫu giáo án phát triển năng lực bài: Ra - ma buộc tội (Trích sử thi Ra - ma - ya - na). Bài học nằm trong chương trình Ngữ văn 10 tập 1. Bài mẫu có: văn bản text, file word đính kèm. Có hình ảnh để người đọc xem trước. Nếu cảm thấy phù hợp, thầy cô có thể tải về..
Ngày soạn: Ngày dạy: Dạy lớp:………………………………… ………………………………… Tuần 5 – Tiết 15: Đọc thêm: RA – MA BUỘC TỘI (TRÍCH SỬ THI RA – MA – YA – NA) Van – mi – ki I. Mục tiêu bài học 1. Kiến thức : - Nhận biết: + Nêu được các thông tin về tác giả (cuộc đời, sự nghiệp); nêu được ngắn gọn thông tin cơ bản về tác phẩm (Xuất xứ, đề tài, bố cục) + Liệt kê được những từ ngữ, hình ảnh, biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong VB. - Thông hiểu: Làm rõ hiệu quả của các từ ngữ, hình ảnh và các biện pháptu từ nghệ thuật được sử dụng trong văn bản. -Vận dụng thấp: Xác định tâm sự về con người và thời thế đậm chất nhân văn qua vănbản - Vận dụng cao: Phân tích được hiệu quả nghệ thuật của việc sử dụng từ ngữ (hay những sáng tạo về hình ảnh, ngôn ngữ ) độc đáo trong văn bản 2. Kĩ năng : - Biết làm: bài đọc hiểu về văn bản sử thi - Thông thạo: sử dụng tiếng Việt khi trình bày một bài nghị luận về một VBsử thi 3.Thái độ : - Hình thành thói quen: đọc hiểu văn bản - Hình thành tính cách: tự tin khi trình bày kiến thức về tác giả, tác phẩm sử thi - Hình thành nhân cách: Yêu thương con người; Khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc; Sống tự chủ; Sống trách nhiệm. II. Trọng tâm 1. Về kiến thức: - Thấy được vẻ đẹp tinh thần của người Ấn Độ cổ đại trong cuộc chiến vì danh dự, nghĩa vụ và tình yêu. - Thấy được nghệ thuật thể hiện nhân vật của sử thi Ra ma ya na. 2. Về kĩ năng: - Đọc hiểu văn bản theo đặc trưng thể loại - Phân tích tâm lí, tính cách nhân vât, sự phát triển của xung đột nhân vật. 3. Về thái độ, phẩm chất: - Thái độ: Nghiêm túc trong học tập. - Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm... 4. Phát triển năng lực: - Năng lực chung: + Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm mỹ, năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng lực công nghệ thông tin và truyền thông - Năng lực riêng: + Năng lực sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp hàng ngày + Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn học + Năng lực vận dụng kiến thức văn học vào cuộc sống… III. Chuẩn bị GV: SGK, SGV Ngữ văn 10, Tài liệu tham khảo, Thiết kế bài giảng HS: SGK, vở soạn, tài liệu tham khảo IV. Tổ chức dạy và học Bước 1: Ổn định tổ chức lớp Bước 2: Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra phần chuẩn bị bài của học sinh ? Những đặc sắc NT của sử thi Hômerơ qua đoạn trích “ Uy lít xơ trở về”? ý nghĩa đoạn trích? Yêu cầu: HS bám sát vào văn bản, từ đặc trưng của thể loại sử thi để trả lời Bước 3: Tổ chức dạy và học bài mới Hoạt động 1: Khởi động (5 phút) Hoạt động của GV - HS Nội dung bài học B1: GV giao nhiệm vụ GV cho HS xem trích đoạn phim về Ra-ma cùng những hình ảnh về đất nước Ấn Độ. Nêu nội dung đoạn trích phim vừa xem ? B2: Hs suy nghĩ câu trả lời B3: HS trả lời câu hỏi B4: GV nhận xét, khái quát GV dẫn dắt vào bài mới: Nếu người anh hùng Ôđixê trong sử thi Hilạp được ca ngợi về sức mạnh của trí tuệ, lòng dũng cảm, Đăm Săn trong sử thi Tây Nguyên Việt Nam là người anh hùng chiến đấu với các tù trưởng thù địch, vì mục đích riêng giành lại vợ đồng thời bảo vệ cuộc sống bình yên của buôn làng thì Rama là người anh hùng trong sử thi Ấn Độ lại được ca ngợi bởi sức mạnh của đạo đức và danh dự cá nhân. Để thấy rõ điều này, chúng ta tìm hiểu đoạn trích “Ra ma buộc tội” trích sử thi Ramayana của Vanmiki. - Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết của bài học. - Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết nhiệm vụ. - Có thái độ tích cực, hứng thú. Hoạt động 2, 3, 4, 5: Hoạt động của GV - HS Nội dung bài học Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới Thao tác 1: GV hướng dẫn học sinh tìm hiểu chung về đoạn trích(10 phút) Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập GV chiếu một số hình ảnh về đất nước Ấn Độ và tác phẩm. GV: Phần Tiểu dẫn cung cấp cho các em những kiến thức cơ bản gì sử thi “Ra-ma-ya-na” Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ HS: đọc, chú ý những chi tiết quan trọng. GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh. Bước 3: Báo cáo kết quả HS trả lời câu hỏi, tóm lại những nét chính về tác giả và tác phẩm. HS nhóm khác: nhận xét, bổ sung. Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ GV: Nhận xét, chuẩn hóa kiến thức Thao tác 2: Giáo viên hướng dẫn học sinh đọc hiểu văn bản (25 phút) Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập GV: chia học sinh thành 4 nhóm. Nhóm 1- 2: Tìm hiểu hoàn cảnh tái hợp và lời buộc tội của Ra –ma. Nhóm 3 – 4: Tìm hiểu tâm trạng của Ra – ma trước hành động của Xi –ta. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - Các nhóm học sinh bầu nhóm trưởng, thư kí và tiến hành thảo luận, lần lượt trả lời các câu hỏi của giáo viên. - Học sinh mỗi nhóm ghi kết quả thảo luận lên bảng phụ. - Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh. Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận - Học sinh mỗi nhóm báo cáo kết quả thảo luận và treo bảng phụ lên để các nhóm khác nhận xét, bổ sung. - Học sinh các nhóm khác thảo luận, nhận xét. - GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh. Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập - Giáo viên nhận xét về kết quả của các nhóm, rút kinh nghiệm về cách thảo luận, trình bày. - Giáo viên chuẩn hóa kiến thức, chuyển giao nhiệm vụ học tập khác Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập GV: chia học sinh thành 4 nhóm. Nhóm 1- 2: Tìm hiểu tâm trạng và lời đáp của Xi – ta trước lời buộc tội của Ra – ma. Nhóm 3 – 4: Tìm hiểu hành động bước lên giàn hỏa thiêu của Xi - ta. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - Các nhóm học sinh bầu nhóm trưởng, thư kí và tiến hành thảo luận, lần lượt trả lời các câu hỏi của giáo viên. - Học sinh mỗi nhóm ghi kết quả thảo luận lên bảng phụ. - Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh. Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận - Học sinh mỗi nhóm báo cáo kết quả thảo luận và treo bảng phụ lên để các nhóm khác nhận xét, bổ sung. - Học sinh các nhóm khác thảo luận, nhận xét. - GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh. Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập - Giáo viên nhận xét về kết quả của các nhóm, rút kinh nghiệm về cách thảo luận, trình bày. - Giáo viên chuẩn hóa kiến thức, chuyển giao nhiệm vụ học tập khác Thao tác 3: Giáo viên hướng dẫn học sinh tổng kết bài học (5 phút) GV hướng dẫn hs tìm hiểu những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật xây dựng sử thi qua đoạn trích Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập Em hãy khái quát những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của đoạn trích. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ HS: suy nghĩ, khái quát kiến thức.. Bước 3: Báo cáo kết quả HS trả lời câu hỏi, tóm lại những nét chính về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm. HS khác: nhận xét, bổ sung. Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ Gv nhận xét, đánh giá kết Hoạt động 3: Luyện tập Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập Hs so sánh sử thi Ramayana với sử thi Ô đi xê và sử thi Đăm săn? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ HS thảo luận nhóm thực hiện GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh. Bước 3: Báo cáo kết quả tiết học Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập - Giáo viên nhận xét về kết quả của các nhóm - Giáo viên chuẩn hóa kiến thức Hoạt động 4: vận dụng (5 phút) Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập Diễn lại một vài cảnh trong trích đoạn vừa học Bước 2:HS thảo luận nhóm thực hiện Dựa theo đoạn trích, có thể tự biểu diễn cảnh Rama xử tội. GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh. Bước 3: Báo cáo kết quả tiết học sau Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập - Giáo viên nhận xét về kết quả của hs Hoạt động 5: Mở rộng, sáng tạo Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập Sưu tầm câu chuyện về cuộc đời của anh hùng sử thi Rama? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ HS thảo luận nhóm thực hiện GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh. Bước 3: Báo cáo kết quả tiết học Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập - Giáo viên nhận xét về kết quả của các nhóm - Giáo viên chuẩn hóa kiến thức I. Tìm hiểu chung: 1. Về sử thi “Ra-ma-ya-na” - Cùng với “Ma-ha-bha-ra-ta”, “Ra-ma-ya-na” là một trong 2 bộ sử thi Ấn Độ nổi tiếng, có ảnh hưởng sâu rộng, lâu bền trong văn hóa, văn học Ấn Độ cũng như nhiều nước Đông Nam Á - Bộ sử thi này được hình thành khoảng TK IV- III TCN. Sau đó được đạo sĩ Vanmiki ki hoàn thiện cả về nội dung và hình thức nghệ thuật. - “Ra-ma-ya-na” gồm 24.000 câu thơ đôi, được xưng tụng như kiệt tác thi ca đầu tiên của Ấn Độ. - Tóm tắt: + Khúc ca 1: Thời niên thiếu của Ra –ma. + Khúc ca 2:Nguyên nhân cuộc lưu đày của Ra –ma. + Khúc ca 3: Nàng Xi – ta bị quỷ vương Ra-va-na bắt. + Khúc ca 4: Ra – ma liên kết với vua khỉ Xu-gri-va. + Khúc ca 5: Cuộc do thám của tướng khỉ Ha-nu-man. + Khúc ca 6: Cuộc giao tranh giữa Ra –ma và quỷ vương Ra-va-na. + Khúc ca 7: Cuộc đoàn viên. 2 Đoạn trích a) Vị trí : Đoạn trích “Rama buộc tội” nằm ở khúc ca thứ 6 được lấy ở chương 79 của bộ sử thi. b) Bố cục: Đoạn trích gồm 2 phần - Phần 1 : Từ đầu đến “Ravana đâu có chịu lâu được” -> Cơn giận dữ và diễn biến tâm trạng của Rama. - Phần 2 : Còn lại -> Tự khẳng định mình và diễn biến tâm trạng Xita. II. Đọc hiểu văn bản 1. Nhân vật Ra-ma a.Hoàn cảnh tái hợp của Ra – ma và Xi – ta. - Sau chiến thắng, Ra – ma và Xi – ta gặp lại nhau nhưng không phải trong một không gian riêng tư mà một không gian cộng đồng, trước sự chứng kiến của rất nhiều anh em, bạn hữu trung thành của Ra – ma. - Lúc này, Ra – ma không chỉ đứng trên tư cách một người chồng mà còn là một người anh hùng, một vị vua. Điều đó khiến cho chàng ở trong một ràng buộc: yêu thương, xót xa cho người vợ nhưng vẫn phải giữ bổn phận gương mẫu của một vị vua anh hùng. b. Lời buộc tội của Ra – ma. - Lời lẽ trịnh trọng, thái độ xa cách, lạnh lùng khi tuyên bố: Chàng giao tranh với quỷ Ra –va –na, tiêu diệt hắn để giải cứu Xi – ta với động cơ là bảo vệ danh dự, vì danh dự của người anh hùng bị xúc phạm. - Chàng liên tục nhắc tới “danh dự”, “nhân phẩm”, “tiếng tăm”, “gia đình cao quý”, “trả thù sự lăng nhục”, “xóa bỏ vết ô nhục” => Đặt danh dự của một vị vua anh hùng lên cao hơn tất cả. - Lí do khiến chàng ruồng bỏ Xi – ta: + Sự ghen tuông của một người chồng. + Bổn phận của một vị vua anh hùng không cho phép chàng chấp nhận một người phụ nữ đã chung chạ cùng kẻ khác làm hoàng hậu. => Ra – ma yêu thương, lo lắng cho Xi – ta nhưng chàng cũng hiểu sâu sắc vai trò của chàng đối với cộng đồng: Chàng là một hình mẫu đạo đức mà nhân dân sẽ soi ngắm vào, noi theo. - Giọng điệu từ trịnh trọng đến lạnh lùng, phũ phàng, ẩn chứa nối xót xa, ngờ vực, ghen tuông: “Người sinh trưởng trong một gia đình cao quý có thể nào lấy về một người vợ đã từng sống trong nhà kẻ khác, đơn giản chỉ vì mụ ta là một vật để yêu thương? Nàng đã bị quấy nhiễu khi ở trong vạt áo của Ra- va- na, đôi mắt tội lỗi của hắn đã nhìn hau háu khắp người nàng, vậy ta làm sao có thể nhận nàng về khi nghĩ tới gia đình cao quý đã sinh ra ta?” - Trước mặt những người khác, Ra – ma đã tiếp tục buộc tội Xi - ta bằng những lời lẽ tàn nhẫn chưa từng có, những lời lẽ xúc phạm đến cả danh dự và nhân phẩm của Xi –ta: “Nàng có thể để tâm đến Lắc - ma - na, Bha –ra –ta, Xa – tru – na, Xu –gri –va, hay nếu nàng thích, nàng có thể đi theo Vi –phi – sa –na”. c. Tâm trạng của Ra – ma trước hành động của Xi –ta. - Khi Xi – ta yêu cầu Lắc –ma –na lập dàn hỏa thiêu và bước lên giàn lửa, Ra – ma cũng chịu thử thách dữ dội như nàng: “Ra -ma vẫn ngồi, mắt dán xuống đất”, “lúc đó nom chàng khủng khiếp như thần chết vậy”. - Ra – ma vẫn để danh dự và sự ghen tuông thắng thế. - Khi Xi – ta tỏa sáng trong ngọn lửa của thần A nhi, Ra – ma thức tỉnh, chàng nhận ra một Xi –ta thủy chung, kiên trinh, trong trắng. => Tâm trạng Rama là sự đan xen giữa tình yêu và lòng ghen, giữa tình cảm đời thường và phong thái cao quý của bậc quân vương. Do đó nó diễn ra phức tạp, nhiều cung bậc, nhiều sắc thái. 2. Nhân vật Xi – ta a. Tâm trạng và lời đáp của Xi – ta trước lời buộc tội của Ra – ma - Nghe những lời buộc tội của Ra – ma, Xi ta đau đớn vô cùng. Bởi có lẽ nàng không ngờ đến đây, số phận vẫn tráo trở với nàng, đỉnh cao của hạnh phúc và vinh quang tưởng chừng sát kề bỗng chốc sụp đổ thành vực thẳm cay đắng. - Nỗi đau khổ như tràn ra, không cách gì kiềm chế: Gia – na – ki đau đớn đến nghẹt thở, như một cây dây leo bị vòi voi quật nát; Nước mắt nàng đổ ra như suốt. - Khi cất tiếng nói đáp lại lời buộc tội của Ra – ma, Xi – ta dần tìm lại được sự tự chủ: Lấy tà áo lau nước mắt, bằng giọng dịu dàng, nghẹn ngào, nàng thanh minh một cách rành rẽ, vừa đạt lí, vừa thấu tình. + Nàng khẳng định tư cách, phẩm hạnh của mình. + Trách Ra – ma đã không suy nghĩ chín chắn mà đánh đồng nàng với hạng phụ nữ tầm thường. + Nàng phân biệt giữa điều tùy thuộc vào số mệnh của nàng, vào quyền lực của kẻ khác (thân thể) và điều trong vòng kiểm soát của nàng (trái tim). b. Hành động của Xi – ta trước lời buộc tội của Ra – ma - Chọn hành động quyết liệt: Bước lên giàn hỏa thiêu. - Cầu khấn thần A – nhi chứng giám, lựa chọn cái chết để chứng minh phẩm hạnh. - Ý nghĩa của chi tiết Xi – ta bước lên giàn hỏa thiêu: + Đối với Xi – ta, Ra – ma là tất cả ý nghĩa cuộc sống, bị Ra – ma ruồng bỏ chẳng khác gì cái chết. + Bước lên giàn hỏa thiêu cũng có nghĩa là Xi – ta đã bước qua mạng sống của chính mình, chấp nhận thử thách để chứng minh phẩm tiết thủy chung. - Thái độ của công chúng: mọi người đều thương cảm cho nàng: “Ai nấy, già cũng như trẻ đau lòng đứt ruột,...”, “các phụ nữ bật lên tiếng khóc thảm thương, cả loài Rắc – sa – xa lẫn loài Va – na – ra cùng kêu vang trời”. => Hình ảnh Xi – ta bước qua ngọn lửa là của thiên tình sử. Hình ảnh đó đã nói lên phẩm chất đáng quý của Xi – ta: thủy chung, một chi tiết huyền thoại tô đậm chất bi hùng kiên trinh và bản lĩnh. Nàng đã trở thành hình tượng người phụ nữ Ấn Độ cổ đại toàn thiện, toàn mĩ, đáng được ngưỡng mộ. III. Tổng kết 1. Nội dung: - Đoạn trích “Ra – ma buộc tội” đặt các nhân vật vào tình thế thử thách ngặt nghèo, đòi hỏi sự lựa chọn quyết liệt, bộc lộ sâu sắc bản chất con người. Ra- ma vào sinh ra tử, chiến đấu với yêu quỷ để giành lại người vợ yêu quý nhưng cũng dám hi sinh tình yêu vì bổn phận, danh dự của một người anh hùng, một đức vua mẫu mực. - Như một người vợ lí tưởng, xứng đáng với Ra – ma, Xi – ta cũng sẵn sàng đem thân mình thử lửa để chứng minh tình yêu và đức hạnh thủy chung. 2. Nghệ thuật- Sử dụng hình ảnh, điển tích - Xây dựng nhân vật lí tưởng với tâm lí, tính cách, triết lí, hành động. , ngôn ngữ miêu tả và đối thoại, giọng điệu, xung đột kịch tính, giàu tính sử thi Gợi ý: - Sử thi Đăm săn chú trọng vào hành động nhân vật, mọi diễn biến câu chuyện đều xoay quanh mục đích hòa hợp thống nhất cộng đồng, ít chú ý đến tâm lý nhân vật; - Sử thi Ô đi xê lại chú trọng nhiều vào diễn biến tâm lý nhân vật, đặc biệt chú trọng đến lời nói có cánh của nhân vật để làm bộc lộ tính cách; - Sử thi Ramayana kết hợp miêu tả thiên nhiên và nội tâm nhân vật sâu sắc Diễn cảnh Rama xử tội. Gồm các nhân vật: - Nhân vật Rama - Nhân vật Xita - Thần lửa A nhi - Công chúng Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết của bài học. - Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết nhiệm vụ. - Có thái độ tích cực, hứng thú. Bước 4: Giao bài và hướng dẫn học bài, chuẩn bị bài ở nhà. - Học bài + làm BT trong SBT - Soạn : Tấm Cám. - Giờ sau: Chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu trong bài văn tự sự.