B. Bài tập và hướng dẫn giải
Câu 1: (Bài tập 1, SGK): Dựa vào ngữ cảnh, xác định nghĩa của các từ ngữ in đậm trong khổ thơ dưới đây:
Và chúng tôi, một thứ quả trên đời
Bảy mươi tuổi mẹ đợi chờ được hái
Tôi hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏi
Mình vẫn còn một thứ quả non xanh?
(Nguyễn Khoa Điềm)
Câu 2: Trong bài thơ Những cánh buồm (Hoàng Trung Thông), cụm từ cánh buồm (được dùng ở nhan đề bài thơ và ở các khổ thơ thứ ba, thứ tư) biểu thị điều gì?
Câu 3: Đọc khổ thơ sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:
Một miếng cau khô
Khô gầy như mẹ
Con nâng trên tay
Không cầm được lệ.
(Đỗ Trung Lai)
a) Dựa vào ngữ cảnh, xác định nghĩa của từ cầm trong khổ thơ trên.
b) Tìm thêm những ngữ cảnh khác của từ cầm (ví dụ: cầm bút, cầm chắc phần thắng,...) và xác định nghĩa của từ cầm trong mỗi ngữ cảnh đó.
Câu 5: Chỉ ra tác dụng của dấu chấm lửng trong những câu dưới đây:
a) Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung,... (Hồ Chí Minh).
b) Cha mượn cho con buồm trắng nhé,
Để con đi...
(Hoàng Trung Thông).
c) Về đây mới thấy, sen xứng đáng để... ngợp. (Văn Công Hùng).
d) Nhưng... xin lỗi... - Từ đầu dây bên kia có giọng kinh ngạc phản đối - Tôi không thể...! (Brét-bơ-ry).
Câu 4: Xác định nghĩa của từ in đậm trong câu thơ sau. Chỉ ra ngữ cảnh giúp xác định nghĩa của từ đó.
Đừng cho phép lưỡi bạn vượt quá ý nghĩ của bạn. (Sách 3 500 câu danh ngôn)