Giải SBT bài 2: Khúc nhạc tâm hồn( Đọc hiểu và thực hành tiếng việt)

Bài tập 2. Đọc bài thơ Tiếng ve của Thanh Thảo và trả lời các câu hỏi:

Tiếng ve bùng lên

Cồn cào như lửa

Tiếng ve màu đỏ

Cháy trong vòm cây

[...] Tiếng ve thức giấc

Long lanh ảnh ngày

Tiếng ve toả chậm

Mùi hoa ngất say

Tiếng ve loáng thoáng Đuôi sóc chuyền cây

Tiếng ve dai dẳng

Cưa ngang rừng dày

Tiếng ve xanh ngát

Trầm trầm mây bay Tiếng ve loá mắt

Trảng tranh nắng đầy

Tiếng ve trên cao

Oà như thác đổ

Tiếng ve len lỏi

Suối chảy một mình

Giai điệu thành hình

Qua từng âm sắc

Tiếng ve nín bặt

Trái tim tiếp lời.

(Thanh Thảo, Dấu chân qua trảng cỏ, NXB Hội Nhà văn, Hà Nội, 2015, tr. 67 – 69)

1. Bài thơ được viết theo thể thơ nào? Kẻ bảng vào vở và điền thông tin về bài thơ Tiếng ve theo mẫu sau:

• Số tiếng trong mỗi dòng
• Số dòng trong mỗi khổ
• Cách gieo vần
• Cách ngắt nhịp
• Đặc điểm thể thơ
• Hình ảnh

2. Tiếng ve là âm thanh hiện diện xuyên suốt bài thơ. Qua miêu tả, tiếng ve hiện lên với những đặc điểm gì?

3. Em hãy nêu một số biện pháp tu từ được dùng để miêu tả tiếng ve và tác dụng của các biện pháp tu từ đó.

4. Qua cách miêu tả tiếng ve, em cảm nhận như thế nào về người lính trong bài thơ.

5. Hãy tìm những từ láy trong đoạn thơ sau và nêu tác dụng của chúng:

Tiếng ve thức giấc

Long lanh ảnh ngày Tiếng ve toả chậm

Mùi hoa ngất say

Tiếng ve loáng thoáng Tiếng ve dai dẳng

Đuôi sóc chuyền cây

Cưa ngang rừng dày.

Bài tập 4. Đọc bài thơ Bố đứng nhìn biển cả của Huy Cận và trả lời các câu hỏi:

Bố đứng nhìn biển cả 

Con xếp giấy thả diều

Bố trời chiều bóng ngả

Con sóng sớm bừng reo.

Chuyện bố bố con con

Dập đồn như lớp sóng 

Biển bốn phía biển tròn

Diều bay trong gió lộng

Bố dạy con hình học

Đo góc biển chân trời s

Khi vừng dương mới mọc

Nhuộm tím màu xa khơi.

Ống nhòm theo biển dài

Thấy buồm lên thích quá!

Theo con nhìn tương lai

Khấp khởi mừng trong dạTrên boong tàu gió mát

Trên biển cả sóng cồn

Diều con lên bát ngát

Tưởng mọc vừng trăng non.

7-1982

(Huy Cận, Hạt lại gieo, NXB Văn học, Hà Nội, 1984, tr. 48 – 49)

1. Bài thơ Bố đứng nhìn biển cả thuộc thể thơ nào? Nêu nhận xét của em về cách gieo vần, ngắt nhịp của bài thơ.

2. Trong bài thơ, khi đứng nhìn biển cả, người bố có những suy tư, cảm xúc như thế nào?

3. Hình ảnh biển cả có ý nghĩa gì?

4. Tìm một số từ láy trong bài thơ và nêu tác dụng của các từ láy đó.

5. Tìm cụm động từ trong những dòng thơ sau. Xác định động từ trung tâm và những ý nghĩa mà động từ đó được bổ sung.

a. Bố dạy con hình học.

b. Diều bay trong gió lộng.

Từ mỗi động từ trung tâm đó, hãy tạo thêm ba cụm động từ mới.

Bài tập 6. Đọc bài thơ Tiếng gà trưa của Xuân Quỳnh và trả lời các câu hỏi:

Trên đường hành quân xa

Dừng chân bên xóm nhỏ

Tiếng gà ai nhảy ổ:

“Cục... cục tác cục ta”

Nghe xao động nắng trưa

Nghe bàn chân đỡ mỏi

Nghe gọi về tuổi thơ

Tiếng gà trưa

Ổ rơm hồng những trứng

Này con gà mái mơ

Khắp mình hoa đốm trắng

Này con gà mái vàng

Lông óng như màu nắng

[...] Tiếng gà trưa

Tay bà khum soi trứng

Dành từng quả chắt chiu

Cho con gà mái ấp

Cứ hàng năm hàng năm,

Khi gió mùa đông tới

Bà lo đàn gà toi

 Mong trời đừng sương muối

Để cuối năm bán gà

Cháu được quần áo mới.

Ôi cái quần chéo go

Ống rộng dài quét đất

Cái áo cánh chúc bầu

Di qua nghe sot soat.

Tiếng gà trưa

Mang bao nhiêu hạnh phúc

Đêm cháu về nằm mơ

Giấc ngủ hồng sắc trứng

Cháu chiến đấu hôm nay

Vì lòng yêu Tổ quốc

Vì xóm làng thân thuộc

Bà ơi, cũng vì bà

Vì tiếng gà cục tác

Ổ trứng hồng tuổi thơ.

2-7-1965 

(Xuân Quỳnh, Hoa dọc chiến hào, NXB Văn học, Hà Nội, 1968, tr. 5 – 7)

1. Nêu một số đặc điểm hình thức của bài thơ Tiếng gà trưa trên các phương diện: số tiếng trong mỗi dòng, số dòng trong mỗi khổ, cách gieo vần, ngắt nhịp.

2. Tiếng gà trưa là một bài thơ có yếu tố tự sự. Em hãy cho biết ai là người kể chuyện và nội dung câu chuyện được kể là gì. Vẽ sơ đồ theo mẫu sau vào vở và điền vào sơ đồ những sự việc chính trong câu chuyện:

3. Hình ảnh đàn gà của bà trong kí ức của cháu được miêu tả như thế nào?

4. Tiếng gà trưa gợi người cháu nhớ về tuổi thơ được bà yêu thương. Nêu cảm nhận của em về tình cảm của bà dành cho người cháu.

5. Xác định biện pháp tu từ điệp ngữ trong khổ thơ sau và nêu tác dụng của biện pháp tu từ đó:

Cháu chiến đấu hôm nay

Vì lòng yêu Tổ quốc

Vì xóm làng thân thuộc Bà ơi, cũng vì bà

Vì tiếng gà cục tác

Ổ trứng hồng tuổi thơ.

6. Chỉ ra những nét tương đồng giữa hình ảnh người cháu trong bài thơ Tiếng gà trưa và hình ảnh người con trong bài thơ Gặp lá cơm nếp.