Gia đình là cái nôi nuôi dưỡng mỗi con người, là môi trường hình thành và giáo dục nhân cách . Vậy là thành viên trong một gia đình, chúng ta quyền và nghĩa vụ như thế nào? Chúng ya cùng đến với bài học hôm nay để hiểu rõ hơn..
A. Kiến thức trọng tâm
I. Đặt vấn đề
Gợi ý trả lời câu hỏi:
a. Em hiểu như thế nào về bài ca dao trên? Tình cảm gia đình đối với em quan trọng như thế nào?
- Câu ca dao trên cho chúng ta thấy công lao của cha mẹ đối với con vô cùng to lớn, để đền đáp những công ơn đó con cái phải kính trọng cha mẹ.
- Tình cảm gia đình đối với em vô cùng quan trọng. Bởi ông bà, cha mẹ rất thương yêu con cháu, nuôi dưỡng con cháu khôn lớn thàng người
b. Em đồng tình và không đồng tình với cách cư xử của nhân vật nào trong hai mẩu chuyện trên? Vì sao?
- Em đồng tình với cách cử xử của Tuấn, bởi vì Tuấn là một cậu học sinh ngoan, biết phụng dưỡng chăm sóc ông bà. Dù vất vả, chịu khó chịu khổ nhưng Tuấn vẫn học giỏi, đáng được các bạn noi theo.
c. Em suy nghĩ gì về bổn phận, trách nhiệm của con cháu đối với ông bà, cha mẹ và vai trò của con cháu trong gia đình? Trẻ em có thể tham gia bàn bạc và thực hiện các công việc của gia đình hay không? Em có thể tham gia như thế nào?
- Con cháu có có bổn phận yêu quý, kính trọng và biết ơn cha mẹ, ông bà. Có nghĩa vụ chăm sóc, nuôi dưỡng ông bà, cha mẹ đặc biệt là lúc đau ốm, bệnh tật hay về già…
- Trẻ em vẫn được quyền tham gia bàn bạc và thực hiện các công việc gia đình. Tuy nhiên, chỉ là những công việc nhỏ, mà trẻ em có thể thực hiện được như: tham gia đóng góp ý kiến cuối tuần cả nhà đi chơi ở đâu, nên mua sách gì cho năm học, chuẩn bị quà gì tặng ông bà nhân ngày cưới ông bà….
II. Nội dung bài học
1. Quyền và nghĩa vụ của cha mẹ
- Nuôi dạy các con thành những công dân tốt, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của con, tôn trọng ý kiến của con.
- Không được phân biệt đối xử giữa các con, không được ngược đãi, xúc phạm con, em buộc con phải làm những điều trái pháp luật, trái đạo đức.
2. Quyền và nghĩa vụ của ông bà
- Trông nom, chăm sóc, giáo dục cháu.
- Nuôi dưỡng cháu chưa thành niên hoặc cháu thành niên bị tàn tật nếu cháu không có người nuôi dưỡng.
3. Quyền và nghĩa vụ của con, cháu
- Yêu quý, kính trọng, biết ơn cha mẹ, ông bà
- Chăm sóc, nuôi dưỡng cha mẹ, ông bà đặc biệt là những khi cha mẹ, ông bà đau ốm, bệnh tật.
- Cấm ngược đãi và có hành vi xúc phạm ông bà, cha mẹ.
B. Bài tập và hướng dẫn giải
Câu 1: Em hãy kể những việc làm thể hiện sự quan tâm của mọi thành viên trong gia đình em trong cuộc sống hằng ngày (chia sẻ, chăm sóc, giúp đỡ nhau trong công việc...)
Câu 2: Em thử hình dung nếu không có tình yêu thương, sự chăm sóc dạy dỗ của cha mẹ thì em sẽ ra sao ? Điều gì sẽ xảy ra nếu em không làm tốt bổn phận và nghĩa vụ đối với cha mẹ, ông bà, anh chị em ?
Câu 3: Chi là một nữ sinh lớp 8. Một lần, Chi nhận lời đi chơi xa với một nhóm bạn cùng lớp. Bố mẹ Chi biết chuyện đó can ngăn và không cho Chi đi với lí do nhà trường không tổ chức và cô giáo chủ nhiệm không đi cùng. Chi vùng vằng, giận dỗi và cho rằng cha mẹ đã xâm phạm quyền tự do của Chi. Theo em, ai đúng, ai sai trong trường hợp này ? Vì sao ? Nếu em là Chi thì em sẽ ứng xử như thế nào ?
Câu 4: Sơn sinh ra trong một gia đình giàu có và là con một nên bố mẹ rất chiều chuộng và thoả mãn mọi đòi hỏi của Sơn. Sơn đua đòi ăn chơi, hút thuốc lá rồi bị nghiện ma tuý...
Theo em, ai là người có lỗi trong việc này ? Vì sao ?
Câu 5: Lâm 13 tuổi. Một lần, Lâm đi xe máy vào đường ngược chiều và đâm phải một người đi xe đạp làm người đó bị thương và hỏng xe. Lâm bị cơ quan công an tạm giữ. Khi cơ quan công an mời bố mẹ Lâm đến để giải quyết việc bồi thường cho người bị đâm xe thì bố mẹ Lâm không chịu đến và nói rằng, mình không làm việc đó nên không chịu trách nhiệm.
Theo em, bố mẹ Lâm xử sự như vậy có đúng không ? Vì sao ?
Câu 6: Đôi khi giữa cha mẹ và con cái, giữa anh chị em có sự bất hoà. Trong trường hợp đó em sẽ xử sự như thế nào để khắc phục sự bất hoà, giữ gìn mối quan hệ tốt đẹp trong gia đình ?
Câu 7: Em hãy tự nhận xét việc thực hiện bổn phận và nghĩa vụ của bản thân đối với gia đình và tìm biện pháp khắc phục những điều làm còn chưa tốt.