Dưới đây là mẫu giáo án phát triển năng lực bài Bàn về đọc sách (tiết 2). Bài học nằm trong chương trình ngữ văn 9 tập 2. Bài mẫu có : văn bản text, file PDF, file word đính kèm. Thầy cô giáo có thể tải về để tham khảo. Hi vọng, mẫu giáo án này mang đến sự hữu ích.
Tuần 27 Ngày soạn : Ngày dạy : Tiết 92: Văn bản: BÀN VỀ ĐỌC SÁCH ( Tiếp) (Chu Quang Tiềm) A. Mục tiêu bài dạy: Sau bài học, HS có khả năng : 1. Kiến thức: + Học sinh nắm được ý nghĩa, tầm quan trọng của việc đọc sách và phương pháp đọc sách. + Biết phương pháp đọc sách một cách có hiệu quả. 2. Kỹ năng: + Biết cách đọc- hiểu một văn bản dịch ( không sa đà vào phân tích ngôn từ). + Nhận ra bố cục chặt chẽ, hệ thống luận điểm rõ ràng trong một văn bản nghị luận. + Biết thêm cách viết một bài văn nghị luận. 3. Đánh giá năng lực: + Kĩ năng giao tiếp, thể hiện sự tự tin, lắng nghe tích cực, hợp tác, ra quyết định, giải quyết vấn đề, tìm kiếm và xử lí thông tin, quản lí thời gian.v.v. 4. Thái độ: + Giáo dục học sinh có ý thức chọn và đọc sách có hiệu quả. B. Chuẩn bị: * Giáo viên: Chân dung tác giả, tác phẩm, bảng phụ, tài kiệu tham khảo, bài soạn. * Học sinh: + Đọc và trả lời câu hỏi, tìm hiểu thêm về tác giả, tác phẩm. + Bố cục, hệ thống luận điểm, phân tích. C. Phương pháp: + Nêu vấn đề, vấn đáp, phân tích, bình, thảo luận. + Kĩ thuật chia nhóm, bản đồ tư duy, động não, khăn phủ bàn, trình bày một phút... D. Tiến trình giờ dạy: 1. Ổn định lớp: Kiểm tra sĩ số. 2. Kiểm tra bài cũ: GV đặt câu hỏi: Tác giả triển khai luận điểm “Tầm quan trọng và ý nghĩa của việc đọc sách” như thế nào? * Đáp án: Sáng tỏ luận điểm trên bằng 2 luận cứ. Thuyết phục người nghe bằng lập luận chặt chẽ có tính chất khẳng định vấn đề: + Giá trị của sách: Sách có ý nghĩa vô cùng quan trọng trên con đường phát triển của nhân loại bởi nó chính là kho tàng kiến thức quí báu, là di sản tinh thần mà loài người đúc kết được trong hàng nghìn năm. + Ý nghĩa của việc đọc sách: Đọc sách là một con đường quan trọng để tích lũy và nâng cao vốn tri thức, nâng cao học vấn, hưởng thụ thành quả của bao người khổ công tìm kiếm mới thu nhận được… -> Nhất định phải lấy sách là điểm xuất phát trên con đường học tập. 3. Bài mới: HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG - Mục tiêu: tạo hứng thú, tâm thế cho học sinh; tạo tình huống/vấn đề học tập nhằm huy động kiến thức, kinh nghiệm hiện có của học sinh và nhu cầu tìm hiểu kiến thức mới liên quan đến tình huống/vấn đề học tập - Phương pháp: Diễn giảng, thảo luận nhóm, trò chơi - Kĩ thuật: Động não, làm việc nhóm, khăn trải bàn, trình bày 1 phút - Thời gian: ( ) - GV đặt câu hỏi gợi mở: Em thường đọc sách trong không gian nào? Hãy chia sẻ cách đọc sách em vẫn thường áp dụng. - HS tự bộc lộ - GV dẫn dắt: Đọc sách là một thói quen tốt giúp con người mở mang tri thức. Tuy nhiên, việc đọc sách không đúng cách có thể gây hại cho bản thân. Bài học hôm nay chúng ta tiếp tục tìm hiểu văn bản Bàn về đọc sách để tìm hiểu những tác hại của việc đọc sách sai cách và tìm hiểu phương pháp đọc sác phù hợp, hiệu quả. HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS NỘI DUNG BÀI HỌC HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC - Mục tiêu: Trang bị cho học sinh những kiến thức mới liên quan đến tình huống/ vấn đề nêu ra ở hoạt động khởi động - Phương pháp: Diễn giảng, thảo luận nhóm, trò chơi, tình huống có vấn đề - Kĩ thuật: Động não, làm việc nhóm, khăn trải bàn, trình bày 1 phút - Thời gian: ( ) * Giáo viên: Trong phần văn bản tiếp theo, tác giả đã bộc lộ những suy nghĩ của mình về việc đọc sách, đọc lại phần văn bản. ? Theo em, đọc sách có dễ không ? Tại sao cần lưu ý chọn sách khi đọc ? + Trong tình hình hiện nay, sách ngày càng nhiều thì việc đọc sách cũng ngày càng không dễ. + Lịch sử phát triển, tinh thần nhân loại càng phong phú...-> Đọc sách ngày càng không dễ. Làm nhóm: Nhóm 1: + Thời gian: 2 phút + Câu hỏi: ? Ở luận điểm 2, tác giả đã có những câu văn nào khái quát luận điểm ? + ? Chu Quang Tiềm đã chỉ ra những khó khăn thường gặp trong khi đọc sách là gì? Nhóm 2: + Thời gian: 2 phút + Câu hỏi: ? Tác giả đưa ra mấy luận cứ để trình bày luận điểm ? ? Những dẫn chứng, lí lẽ nào đã được tác giả chọn lựa để làm sáng tỏ các luận cứ trên ? * HS thảo luận và tra rlời.. GV bổ sung, chuẩn kiến thức - Đáp án: * Luận cứ 1: Sách nhiều khiến người đọc không chuyên sâu: dễ sa vào lối “ ăn tươi nuốt sống” chứ không kịp tiêu hóa, không biết nghiền ngẫm. + Dẫn chứng: Các học giả T.Quốc, 1 học giả trẻ ( liếc qua...) + Lí lẽ: sách tuy đọc ít... * Luận cứ 2: Sách nhiều dễ khiến người ta lạc hướng: khó lựa chọn, lãng phí thời gian và sức lực với những cuốn không thật có ích. + Dẫn chứng: Nhiều người mới học... + Lí lẽ: Chiếm lĩnh học vấn, lĩnh vực nào, rất nhiều nhưng thiết thực chỉ có một số.... Nhóm 3: + Thời gian: 2 phút + Câu hỏi: ? Em nhận xét về cách đưa lí lẽ, dẫn chứng của tác giả như thế nào ? ? Để minh chứng, tác giả đã so sánh như thế nào ? - Đáp án: + Lí lẽ, dẫn chứng đan xen, giàu hình ảnh => người đọc dễ cảm nhận cái nguy hại của việc đọc sách mà không chuyên sâu. + So sánh với cách đọc sách của người xưa: kĩ càng, nghiền ngẫm từng câu, từng chữ...cả đời dùng mãi không cạn. + Hiện nay: đọc qua loa, không kịp tiêu hóa, “ ăn tươi nuốt sống”...không biết nghiền ngẫm. ? Tác hại của việc đọc lạc hướng như thế nào? + Lãng phí thời gian, sức lực trên những cuốn sách vô thưởng vô phạt. + Bỏ lỡ mất dịp đọc những cuốn sách quan trọng, cơ bản. ? Cuối phần 2, tác giả ví việc chiếm lĩnh học vấn với điều gì ? + Giống đánh trận – không tìm đúng mục tiêu “ chỉ đá bên đông, đấm bên tây” hậu quả là “ tự tiêu hao lực lượng”. ? Tác giả so sánh việc đọc sách ( chiếm lĩnh học vấn) giống như đánh trận, cách lập luận ví von đó có tác dụng gì ? * Giáo viên: cho học sinh phân tích lĩ lẽ và thực tế (liên hệ) ví đọc sách như đánh trận. + Đánh nhanh vào thành trì kiên cố. + Đánh bại quân tinh nhuệ. + Chiếm mặt trận xung yếu. + Khi mục tiêu nhiều sẽ che lấp mất vị trí kiên cố…thành ra lối đánh “tiêu hao lực lượng”. * Giáo viên dẫn chứng phân tích: Rất nhiều người nhất là các bạn học sinh thành thị đọc nào truyện tranh, báo, tiểu thuyết chương hồi, tâm lí, thơ...hoặc cả sách bói toán...chẳng những lãng phí tiền bạc, thời gian, công sức đọc mà có khi bị những quyển sách có nội dung xấu, không phù hợp tiêm nhiễm. Người xưa thường nói “ Đa thư loạn mục” (đọc nhiều sách thì rối mắt) là cảnh báo của tác giả tuy chỉ là 1 cách so sánh nhẹ nhàng đủ cho chúng ta thấy liên hệ tới biết bao thực tế nặng nề khiến chúng ta giật mình lo sợ. ? Nhận xét gì về cách trình bày vấn đề ở phần 2? ? Từ đó tác giả muốn khuyên chúng ta điều gì? * Giáo viên chuyển ý: Trong 1 xã hội bùng nổ thông tin như hiện nay thì những thiên hướng sai lệch của việc đọc sách như nhà văn Chu Quang Tiềm phân tích là rất phổ biến. Vậy phương pháp đọc sách như thế nào là hợp lí, để đạt kết quả cao ? Làm nhóm bàn: - Thời gian: 3 phút - Câu hỏi: ? Em hiểu như thế nào về quan niệm của tác giả về sự “chọn tinh”, “đọc kĩ” và “ đọc để trang trí” ? * Đáp án: + Chọn sách: Chọn cho tinh, cho kĩ những quyển nào thực sự có giá trị, có lợi cho mình. + Cách đọc: Cần đọc kĩ các cuốn sách, tài liệu cơ bản thuộc lĩnh vực chuyên môn, chuyên sâu của mình. ? Tác giả đã thuyết phục vấn đề này bằng dẫn chứng cụ thể nào? + Nếu đọc được 10 quyển sách mà chỉ lướt qua, không bằng chỉ lấy 1 quyển mà đọc 10 lần. + Đọc ít mà đọc kĩ thì sẽ tập thành nếp suy nghĩ sâu sa... + Đọc nhiều không thể coi là vinh dự, đọc ít cũng không phải là xấu hổ. ( Đọc nhiều mà không chịu nghĩ sâu như cưỡi ngựa qua chợ, tuy châu báu phơi đầy chỉ làm hoa mắt, ý loạn, tay không mà về...) Thế gian có người đọc sách chỉ để trang trí bộ mặt như kẻ trọc phú khoe của... -> Thể hiện phong cách tầm thường, thấp kém. ? Tác giả bày tỏ thái độ như thế nào về cách đọc này ? + Phê phán cách đọc chỉ để trang trí bộ mặt. ? Em hiểu như thế nào về sách phổ thông và sách chuyên sâu ? ? Về 2 loại sách này chúng ta nên đọc như thế nào? * Giáo viên hướng dẫn học sinh phân tích, lấy dẫn chứng. ? Mối quan hệ giữa học vấn phổ thông và học vấn chuyên môn với việc đọc sách? * Giáo viên: …Các học giả cũng không thể bỏ qua …vì các môn học có liên quan đến nhau, không học vấn nào cô lập. ? Quan hệ giữa phổ thông và chuyên sâu trong đọc sách có liên quan đến học vấn rộng và chuyên được lí giải như thế nào ? + Không biết rộng thì không thể chuyên ; có thông thái mới nắm gọn, trước biết rộng sau mới nắm chắc -> đó là trình tự nắm vững học vấn. ? Qua đây, em thấy đọc sách ngoài việc để học tập tri thức còn để làm gì? + Không chỉ đơn thuần là việc học tập tri thức. + Rèn luyện tính cách, chuyện đọc sách -> chuyện học làm người. ? Từ sự phân tích trên tác giả đã chỉ ra phương pháp đọc sách đúng đắn nhất là gì ? ? Cho biết cách lập luận và trình bày của tác giả ở phần 3? + Kết hợp lí lẽ với liên hệ, so sánh, số liệu cụ thể, hình ảnh so sánh đối chiếu. ? Văn bản “Bàn về đọc sách” cho ta lời khuyên bổ ích nào ? + Bài viết nếu ý kiến xác đáng về việc chọn sách, đọc sách, phương pháp đọc có hiệu quả… ? Văn bản bàn về đọc sách có ý nghĩa như thế nào? ? Nghệ thuật chủ yếu làm nên tính thuyết phục của văn bản này ? ? Em có nhận xét gì về bố cục, cách dẫn dắt văn bản, cách lựa chọn ngôn ngữ ? * GV gọi học sinh đọc Ghi nhớ ( SGK-7) - Kĩ thuật trình bày một phút Học sinh tự bộc lộ. ? Em học tập được gì qua lời bàn về đọc sách cũng như cách viết văn nghị luận của tác giả ? ? Liên hệ cách đọc sách, chọn sách của học sinh hiện nay? ( có những nhược điểm nào) Kĩ năng sống ? Em hay đọc những loại sách nào? Em thu được những lợi ích gì từ việc đọc sách ? ? Em thấy cách đọc sách của mình đã tuân thủ quy tắc có hệ thống & kế hoạch chưa? cho ví dụ ?) Kĩ năng sống b. Tác hại của việc đọc sách không đúng phương pháp: + Phê phán cách đọc không chuyên sâu & cách đọc lạc hướng: lướt qua nhiều nhưng đọng lại ít, tham lam, hời hợt, đọc tràn lan, thiếu mục đích. -> Tác hại: lãng phí thời gian sức lực. + Lựa chọn ngôn ngữ giàu hình ảnh với những cách ví von cụ thể và thú vị. c. Phương pháp đọc sách đúng đắn: * Cách chọn sách: + Chọn tinh, đọc kĩ những quyển có giá trị hoặc thuộc lĩnh vực chuyên môn của mình. + Đọc cả sách thường thức và tài liệu chuyên môn * Cách đọc: + Tránh: Đọc lướt qua, đọc để trang trí bộ mặt, đọc tràn lan theo hứng thú cá nhân. + Nên: Vừa đọc vừa suy nghĩ, đọc có kế hoạch, có hệ thống. + Lập luận: diễn dịch dùng nhiều thành ngữ, so sánh đối chiếu và dẫn chứng cụ thể, hình ảnh & lời văn gợi cảm, dễ hiểu. + Phương pháp đọc sách đúng đắn: Đọc kĩ, vừa đọc vừa suy ngẫm, cần phải có kế hoạch và có hệ thống. 4. Tổng kết : a. Nội dung- ý nghĩa: * ND: + Đọc sách là con đường để tích luỹ & nâng cao học vấn + Đọc sách cần có kế hoạch, mục đích để lựa chọn sách, cũng như cách đọc sao cho phù hợp. * Ý nghĩa của văn bản: + Tầm quan trọng, ý nghĩa của việc đọc sách và cách lựa chọn sách, cách đọc sách sao cho có hiệu quả. b. Nghệ thuật: + Bố cục chặt chẽ, hợp lí. + Dẫn dắt tự nhiên, xác đáng bằng giọng chuyện trò, tâm tình của một học giả có uy tín đã làm tăng tính thuyết phục của văn bản + Lựa chọn ngôn ngữ giàu hình ảnh với những cách ví von cụ thể và thú vị. c Ghi nhớ: ( SGK-7) C. Luyện tập: HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP - Mục tiêu: Học sinh vận dụng những kiến thức mới đã học ở phần hình thành kiến thức vào các tình huống cụ thể thông qua hệ thống bài tập - Phương pháp: - Kĩ thuật: Trả lời nhanh, KT khăn phủ bàn - Thời gian: ( ) - GV đưa các câu hỏi trắc nghiệm lên máy chiếu: C. Luyện tập: Khoanh tròn vào chữ cái đứng trước câu trả lời mà em cho là đúng? 1. Văn bản “ Bàn về đọc sách” sử dụng phương thức biểu đạt chính nào? A. Tự sự B. miêu tả C. Biểu cảm D. nghị luận 2. Ý nào nói đúng nhất sức thuyết phục của văn bản? A. Lí lẽ sắc sảo, dẫn chứng sinh động. B. Dẫn chứng phong phú, câu văn giàu hình ảnh. C. Sử dụng phép so sánh và nhân hoá. D. Giọng văn biểu cảm, giàu biện pháp tu từ. 3. Ý nào nêu khái quát nhất lời khuyên của tác giả đối với người đọc sách A. Nên lựa chọn sách mà đọc B Đọc sách phải kĩ C Cần có phương pháp đọc sách D Không nên đọc sách chỉ để trang trí như kẻ trọc phú BT: Em hiểu gì về tác giả Chu Quang Tiềm từ lời “bàn về đọc sách” của ông ? + Ông là người yêu quí sách, có học vấn cao nhờ đọc sách, là nhà khoa học có khả năng hướng dẫn việc đọc sách cho mọi người… ? Em học được gì từ cách viết văn bản nghị luận của tác giả ? + Khen chê rõ ràng, lí lẽ phân tích cụ thể, so sánh gần gũi, dễ thuyết phục… HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG - Mục tiêu: Sử dụng kiến thức, kĩ năng đã học để giải quyết vấn đề, nhiệm vụ trong thực tế - Phương pháp: Vấn đáp, thảo luận nhóm - Kĩ thuật: Trả lời nhanh, KT khăn trải bàn - Thời gian: ( ) - GV đặt câu hỏi: Tìm các câu thành ngữ, danh ngôn về vai trò của sách. - HS thảo luận và trả lời. - GV chuẩn kiến thức HOẠT ĐỘNG MỞ RỘNG, TÌM TÒI, SÁNG TẠO - Mục tiêu: tìm tòi, mở rộng thêm những gì đã được học, dần hình thành nhu cầu học tập suốt đời. - Phương pháp: thảo luận nhóm - Kĩ thuật: hỏi và trả lời, trình bày một phút, chia nhóm, giao nhiệm vụ - Thời gian: ( ) - GV nêu yêu cầu: 1. Vẽ Bản đồ tư duy cho văn bản" Bàn về đọc sách" 2. Tìm đọc các sách/truyện viết cho thiếu nhi đã được chuyển thể thành phim( Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh...) 4. Hướng dẫn học bài và chuẩn bị bài sau: * Đối với bài học tiết này: + Học kĩ phần phân tích + Đọc ghi nhớ, làm bài tập trong sách bài tập. + Lập lại hệ thống luận điểm trong toàn bài. + Ôn lại những phương pháp nghị luận đã học. + Lập kế hoạch cho việc đọc sách. * Đối với bài học ở tiết sau: + Chuẩn bị bài: "Khởi ngữ " (Tìm hiểu về đặc điểm và công dụng của khởi ngữ qua phân tích các ví dụ, tìm hiểu các bài tập SGK)