Bài 13 : ĐẠI VIỆT THỜI TRẦN (1226 – 1400)
A. Trắc nghiệm
Bài tập 1. Hãy xác định phương án đúng.
1.1. Vị vua Lý nào nhường ngôi cho Trần Cảnh, mở ra triều đại nhà Trần?
A. Lý Anh Tông. B. Lý Cao Tông. C. Lý Chiêu Hoàng. D. Lý Huệ Tông.
Trả lời:
1.2. Nhà Trần thay nhà Lý có ý nghĩa như thế nào?
A. Củng cố chế độ quân chủ trung ương tập quyền vững mạnh.
B. Tạo điều kiện cho nền quân chủ phát triển vững mạnh.
C. Làm cho chế độ phong kiến suy sụp.
D. Chứng tỏ nhà Trần mạnh hơn nhà Lý
Trả lời: A. Củng cố chế độ quân chủ trung ương tập quyền vững mạnh.
1.3. Điểm giống nhau về tổ chức quân đội thời Lý với thời Trần là
A. thực hiện chính sách “ngụ binh ư nông”.
B. thực hiện nền quốc phòng toàn dân.
C. xây dựng theo hướng “đông đảo, tinh nhuệ”.
D. xây dựng theo hướng “cốt tinh nhuệ, không cốt đông".
Trả lời: A. thực hiện chính sách “ngụ binh ư nông”.
1.4. Ý nào không phản ánh đúng những chủ trương, biện pháp để phục hồi và phát triển kinh tế của nhà Trần?
A. Tích cực khai hoang, giảm tô thuế cho nhân dân.
B. Đắp đê phòng lụt, xây dựng các công trình thuỷ lợi.
C. Lập điền trang.
D. Cày ruộng tịch điền.
Trả lời: D. Cày ruộng tịch điền.
1.5. Các chức quan trông coi về nông nghiệp thời Trần là
A. Thái y viện, Quốc sử viện.
B. Hà đê sứ, Khuyến nông sứ.
C. Đồn điền sứ, Hà đê sứ, Khuyến nông sứ.
D. Khuyến nông sứ, Tôn nhân phủ.
Trả lời: C. Đồn điền sứ, Hà đê sứ, Khuyến nông sứ.
1.6. Biểu hiện nào cho thấy dưới thời Trần hoạt động sản xuất thủ công nghiệp đã bước đầu mang tính chuyên môn hoá?
A. Hình thành các công trường thủ công.
B. Xuất hiện nhiều thợ thủ công giỏi.
C. Xuất hiện nhiều làng nghề, phường nghề thủ công.
D. Trình độ kĩ thuật được nâng cao.
Trả lời: C. Xuất hiện nhiều làng nghề, phường nghề thủ công.
1.7. Địa danh nào thời Trần trở thành nơi buôn bán tấp nập, thu hút nhiều thuyền buôn và thương nhân nước ngoài đến trao đổi hàng hoá?
A. Thăng Long. B. Chương Dương. C. Vân Đồn. D. Phố Hiến.
Trả lời: C. Vân Đồn.
1.8. Tầng lớp thấp kém nhất trong xã hội thời Trần là
A. nông dân. B. thợ thủ công. C. thương nhân. D. nông nô, nô tì.
Trả lời: D. nông nô, nô tì.
1.9. Nội dung nào sau đây không phản ánh đúng chính sách của nhà Trần đối với giáo dục?
A. Quốc Tử Giám được mở rộng để đào tạo con em quý tộc, quan lại.
B. Nhiều trường tư được khuyến khích thành lập
C. Các kì thi Nho học được tổ chức quy củ.
D. Dựng bia Tiến sĩ ở Văn Miếu.
Trả lời: D. Dựng bia Tiến sĩ ở Văn Miếu.
1.10. Vì sao văn học thời Trần mang đậm tinh thần yêu nước và lòng tự hào dân tộc
A. Do nền kinh tế phát triển, tinh thần tự cường của dân tộc dâng cao
B. Do đất nước liên tục phải đương đầu và giành chiến thắng trước các cuộc xâm lược của kẻ thù.
C. Do nền văn hoá dân tộc được xây dựng và phát triển mạnh.
D. Do Đại Việt vươn lên trở thành cường quốc hùng mạnh nhất Đông Nam Á.
Trả lời: B. Do đất nước liên tục phải đương đầu và giành chiến thắng trước các cuộc xâm lược của kẻ thù.
1.11. Những công trình kiến trúc nổi tiếng nào đã được xây dựng vào thời Trần?
A. Tháp Phổ Minh, chùa Một Cột.
B. Tháp Phổ Minh, thành Tây Đô.
C. Tháp Phổ Minh, chùa Thiên Mụ.
D. Tháp Phổ Minh, chùa Tây Phương.
Trả lời: B. Tháp Phổ Minh, thành Tây Đô.
Bài tập 2. Hãy xác định câu đúng (Đ) hoặc sai (S) về nội dung lịch sử.
A. Bộ máy chính quyền trung ương và địa phương thời Trần được hoàn thiện hơn thời Lý,
B. Các vua Trần sau khi nhường ngôi cho con, xưng Thái Thượng và không tham gia vào việc quản lí đất nước.
C.Nhà Trần chia cả nước thành 12 lộ, phủ. Nhiều tôn thất họ Trần nắm hoàng giữ các vị trí trọng yếu.
D. Nhà Trần tăng cường quản lí các địa phương, nhất là các khu vực miền núi và miền biên viễn.
E. Dòng thiền Trúc Lâm do Phật hoàng Trần Nhân Tông sáng lập.
G. Các kì thi Nho học dưới thời Trần chưa được tổ chức quy củ.
Trả lời: Đúng: A, C, D, E; Sai: B, G.
Bài tập 3. Hãy ghép công trình ở cột A với địa phương ở cột B sao cho phù hợp.
| Cột A | Cột B |
| 1.Tháp Phổ Minh | a) Quảng Ninh |
| 2. Thành Tây Đô | b) Nam Định |
| 3. Hoàng Thành | c) Thanh Hoá |
| 4. Khu lăng mộ các vua Trần | d) Hà Nội |
Trả lời: Ghép: 1 - b; 2 – c; 3 – d; 4 – a.
B. Tự luận
Bài tập 1. Xã hội thời Trần tiếp tục có sự phân hoá. Em hãy hoàn thành sơ đồ (theo mẫu dưới đây) về đặc điểm của từng tầng lớp xã hội thời Trần
Trả lời: - Tầng lớp quý tộc: có nhiều đặc quyền, nắm giữ các chức vụ chủ chốt của bộ máy chính quyền.
- Địa chủ: có nhiều ruộng đất, cho nông dân lĩnh canh ruộng đất để cày cấy và nộp thuế.
- Nhân dân lao động: là tầng lớp đông đảo nhất trong xã hội (nông dân cày cấy ruộng đất công làng xã, thợ thủ công và thương nhân tăng nhanh khiến thương nghiệp và thủ công nghiệp phát triển).
- Nông nô, nô tì: số lượng đông đảo, chuyên cày cấy trong các điền trang hoặc phục dịch trong các gia đình quý tộc.
Bài tập 2. Văn học chữ Hán và chữ Nôm thời Trần rất phát triển. Hãy hoàn thành bảng (theo mẫu dưới đây) về một số tác giả và tác phẩm văn học tiêu biểu mà em biết. Tác phẩm tiêu biểu Tác giả
Trả lời:
- Nguyễn Thuyên (Hàn Thuyên): Văn tế cả sấu,...
-Trần Nhân Tông: Cư trần lạc đạo phú,...
- Chu Văn An: Thất trảm sớ, Linh sơn tạp hứng,..
Bài tập 3. Trình bày tóm lược sự phát triển của giáo dục từ thời Lý đến thời Trần và nêu nhận xét của em.
Trả lời: - Thời Lý, việc học tập, thi cử để tuyển chọn những người tài bổ sung vào bộ máy chính quyền được chú ý. Năm 1070, nhà Lý cho dựng Văn Miếu; năm 1075, cho mở khoa thi đầu tiên để tuyển chọn quan lại. Năm 1076, Quốc Tử Giám được thành lập, là nơi học tập của con em quý tộc; sau đó, mở rộng đến con quan lại và những người giỏi trong nước.
- Thời Trần, Quốc Tử Giám được mở rộng, các trường học xuất hiện ở nhiều địa phương, các kì thi Nho học được tổ chức thường xuyên và quy củ hơn.
Nhận xét: So với thời Lý, tình hình giáo dục ở thời Trần phát triển hơn. Sự phát triển của giáo dục tạo điều kiện cho xã hội thời Trần phát triển hơn một bước.
Bài tập 4. Hãy chọn những từ, cụm từ phù hợp để hoàn thiện các câu dưới đây.
a) Quốc Tử Giám....................................................................................................................................
b) Một số bộ sử lớn được biên soạn dưới thời Trần là:.......................................................................
c) Binh thư yếu lược và Vạn Kiếp tông bí truyền thư là những tác phẩm quân sự của ....................
d) ...........................là thầy thuốc nổi tiếng nhất thời Trần, chuyên nghiên cứuvà viết sách về y học
Trả lời: a) là nơi dạy học cho các hoàng tử và con em quý tộc, sau đó đến con quan lại và những người giỏi trong nước.
b) Đại Việt sử ký, Việt sử lược, Việt sử cương mục, Việt Nam thế chí,...
c) Trần Quốc Tuấn.
d) Tuệ Tĩnh.
Bài tập 5.
a) Kể tên một số thành tựu văn hoá Đại Việt thời Trần và cho biết thành tựu nào còn được bảo tồn đến ngày nay.
Thành tựu còn được bảo tồn đến ngày nay Thành tựu
b) Là một học sinh, theo em cần phải làm gì để góp phần bảo tồn và phát huy giá trị của thành tựu đó
Trả lời:
b) Những việc mà HS có thể làm được để bảo tồn và phát huy giá trị của thành tựu:
– Tìm hiểu giá trị cũng như thực trạng của những thành tựu đó.
– Tham gia các hoạt động tuyên truyền, phổ biến đến những người xung quanh