Khởi động
Tiếng chim hót, tiếng cười, tiếng đàn, tiếng hát... là những âm thành. Âm thanh cung cấp thông tin về các sự kiện diễn ra xung quanh ta.
Âm thanh (còn được gọi là sóng âm) truyền đi như thế nào?
Hướng dẫn giải:
Sự dao động của nguồn âm đã làm lan truyền sự nén, giãn không khí, tức làm lan truyền âm từ nguồn âm ra xung quanh nó.
I. Sự truyền âm trong không khí
Câu hỏi 1. Một viên bi được treo ở đầu sợi dây nhẹ, dao động như hình 9.3. Vị trí cân bằng của viên bi là ở vị trí nào?
Hướng dẫn giải:
Ví trí cân bằng của viên bi là vị trí A
II. Sự truyền âm trong chất rắn và chất lỏng
1. Truyền âm trong chất rắn
Câu hỏi 2. Trong thí nghiệm hình 9.6, khi áp cốc vào tai mình, bạn B nghe được tiếng nói của bạn A, âm đã truyền đến tai bạn B như thế nào?
Hai bạn đứng cách nhau khoảng 10 mét. Mỗi người cầm một cốc giấy hoặc nhựa. Hai cốc được nối với nhau bằng sợi dây gắn vào đáy cốc (h9.6)
Đầu tiên, bạn A nói nhỏ nhưng không đưa cốc lại gần miệng mình, bạn B không áp cốc vào tai thì không nghe được tiếng nói của bạn A. Sau đó, bạn A nói nhỏ vào cốc, bạn B áp cốc vào tai thì nghe được tiếng nói của bạn A.
Hướng dẫn giải:
Quan sát thí nghiệm hình 9.6 hai bạn học sinh thực hiện ta thấy, âm thanh được truyền từ bạn A đến tai bạn B bằng hai cách:
- Cách 1. Qua sợi dây nối giữa hai ống bơ
- Cách 2. Quang khoảng không khí giữa hai bạn.
B. Bài tập và hướng dẫn giải
II. Sự truyền âm trong chất rắn và chất lỏng
2. Truyền âm trong chất lỏng
Câu hỏi 3. Trong thí nghiệm ở hình 9.7, âm do đồng hồ phát ra đã truyền đến tai ta qua những chất nào?
Đặt đồng hồ có chuông đang reo vào một hộp nhựa trong và đậy kín nắp hộp. Treo hộp lơ lửng trong một bình nước và lắng tai nghe tiếng chuông đồng hồ phát ra.
Tìm hiểu thêm
Treo một đồng hồ có chuông (chạy bằng pin) trong một bình thủy tinh kín. Cho chuông đồng hồ kêu rồi dùng máy bơm hút dẫn không khí ra khỏi bình. Khi không khí trong bình càng ít, tiếng chuông nghe được càng nhỏ. Đến khi trong bình gần như hết không khí (gọi là chân không), gần như không nghe được tiến chuông nữa. Sau đó nếu cho không khí vào bình, ta lại nghe được tiếng chuông.
Kết qủa thí nghiệm này chứng tỏ điều gì?
2. Truyền âm trong chất lỏng
Vận dụng 1. Hãy lấy một ví dụ chứng tỏ âm có thể truyền được cả trong chất khí, chất lỏng và chất rắn.
Vận dụng 2. Khi các nhà du hành vũ trụ làm việc ở không gian bên ngoài tàu vũ trụ (chân không), họ có nói chuyện với nhau bình thường như khi trên mặt đất được không? Tại sao?