Giải bài 5: Khái niệm văn minh. Một số nền văn minh phương Đông thời kì cổ - trung đại - Sách lịch sử 10 kết nối tri thức. Phần đáp án chuẩn, hướng dẫn giải chi tiết cho từng bài tập có trong chương trình học của sách giáo khoa. Hi vọng, các em học sinh hiểu và nắm vững kiến thức bài học..
Khởi động
Tối ngày 3/4/2021, tại Cai-rô (Ai Cập) đã diễn ra một số sự kiện quan trọng với tên gọi "Cuộc diễu hành vàng của các pha-ra-ông". Trong hoạt động này, 22 xác ướp của 18 pha-ra-ông và 4 nữ hoàng của Ai Cập cổ đại đã được đưa từ Bảo tàng Ai Cập ở Ta-ri-ơ qua Trung tâm Thủ đô Cai-rô, đến "ngôi nhà mới" là Bảo tàng Quốc gia văn minh Ai Cập ở Phu-xtat. Cuộc diễu hành được tổ chức với những nghi thức trang trọng nhất để tôn vinh nền Ai Cập cổ đại cùng với những giá trị trường tồn của nó. Vì sao, những thành tựu văn minh đã hơn 5 000 năm vẫn được nhân loại trân trọng, tôn vinh trong cuộc sống hiện tại? Em hãy chia sẻ những hiểu biết của bản thân về các nền văn minh thế giới thời kì cổ - trung đại và ý nghĩa của những thành tựu văn minh ấy.
Trả lời:
- Tối ngày 3/4/2021, tại Cai-rô (Ai Cập) đã diễn ra một số sự kiện quan trọng với tên gọi "Cuộc diễu hành vàng của các pha-ra-ông". Trong hoạt động này, 22 xác ướp của 18 pha-ra-ông và 4 nữ hoàng của Ai Cập cổ đại đã được đưa từ Bảo tàng Ai Cập ở Ta-ri-ơ qua Trung tâm Thủ đô Cai-rô, đến "ngôi nhà mới" là Bảo tàng Quốc gia văn minh Ai Cập ở Phu-xtat. Cuộc diễu hành được tổ chức với những nghi thức trang trọng nhất để tôn vinh nền Ai Cập cổ đại cùng với những giá trị trường tồn của nó. Những thành tựu văn minh đã hơn 5 000 năm vẫn được nhân loại trân trọng, tôn vinh trong cuộc sống hiện tại vì nó minh chứng cho sự vĩ đại của một nền văn minh độc đáo trải dài lịch sử, khơi dậy niềm tự hào về lịch sử đất nước trong mỗi người dân Ai Cập, đồng thời đây là cách để họ thêm gắn bó với quá khứ.
- Những hiểu biết của bản thân về các nền văn minh thế giới thời kì cổ - trung đại:
- Văn minh phương Đông:
- Văn minh Ai Cập cổ đại.
- Văn minh Lưỡng Hà.
- Văn minh Ấn Độ.
- Văn minh Trung Quốc.
- Văn minh phương Tây:
- Văn minh Hy Lạp - La Mã.
- Văn minh Tây Âu thời kì Phục hưng.
- Ý nghĩa những thành tựu của những nền văn minh đó:
- Đóng góp quan trọng vào kho tàng tri thức nhân loại.
- Để lại nhiều dấu ấn sâu sắc và ảnh hưởng to lớn đối với đời sống, xã hội hiện đại.
- Có ý nghĩa, đặt nền tảng cho sự phát triển mạnh mẽ của văn minh nhân loại trên các lĩnh vực KHKT, KHXHNV của thế giới.
I. Khái niệm văn minh. Khái quát lịch sử văn minh thế giới thời kì cổ - trung đại
1. Khái niệm văn minh
Câu 1. Em hãy giải thích khái niệm văn minh, văn hóa.
Trả lời:
- Văn minh: là sự tiến bộ về vật chất và tinh thần của xã hội loài người; là trạng thái phát triển cao của nền văn hóa, khi xã hội loài người vượt qua trình độ của thời kì dã man.
- Văn hóa: là tổng thể những giá trị vật chất và tinh thần mà con người sáng tạo nên. Văn hóa tạo ra đặc tính, bản sắc của một xã hội hoặc nhóm người trong xã hội.
B. Bài tập và hướng dẫn giải
Câu 2. Khái niệm văn minh, văn hóa giống nhau và khau nhau như thề nào? Nêu một ví dụ để chứng minh.
2. Khái quát tiến trình lịch sử ở các nền văn minh thế giới thời kì cổ - trung đại
Câu 1. Em hãy trình bày sự phát triển của một số nền văn minh thế giới thời kì cổ trung đại.
Câu 2. Hãy nhận xét về thời gian hình thành và lịch sử phát triển của các nền văn minh phương Đông và phương Tây thời kì cổ - trung đại.
II. Một số nền văn minh phương Đông thời kì cổ - trung đại
1. Văn minh Ai Cập cổ đại
a. Cơ sở hình thành
Câu 1. Khai thác Tư liệu 2, em hãy giải thích vì sao nhà sử học Hy Lạp cổ đại Hê-rô-dốt cho rằng: "Ai Cập là tặng phẩm của sông Nin".
Câu 2. Hãy trình bày cơ sở hình thành văn minh Ai Cập cổ đại.
b. Những thành tựu cơ bản
Câu 1. Hãy giới thiệu một số thành tựu cơ bản của văn minh Ai Cập cổ đại.
Câu 2. Các thành tựu của văn minh Ai Cập cổ đại có ý nghĩa như thế nào?
2. Văn minh Ấn Độ thời kì cổ - trung đại
b. Những thành tựu cơ bản
Câu 1. Hãy giới thiệu một số thành tựu cơ bản của văn minh Ấn Độ thời kì cổ - trung đại.
Câu 2. Hãy nêu ý nghĩa các thành tựu của văn minh Ấn Độ thời kì cổ - trung đại.
3. Văn minh Trung Hoa thời kì cổ - trung đại
a. Cơ sở hình thành
Câu 1. Em hãy phân tích những cơ sở hình thành của văn minh Trung Hoa.
Câu 2. Hãy chỉ ra một số nét tương đồng của văn minh Trung Hoa với các nền văn minh khác ở phương Đông.
b. Những thành tựu cơ bản
Câu 1. Hãy nêu một số thành tựu cơ bản của văn minh Trung Hoa thời kì cổ - trung đại và ý nghĩa của các thành tựu đó đối với lịch sử nhân loại.
Câu 2. Tư liệu 4 (tr.46) giúp em biết điều gì về giá trị và sức sống trường tồn của văn minh Trung Hoa. Hãy lấy ví dụ minh họa.
Luyện tập
Câu 1. Em hãy trình bày về quá trình hình thành, phát triển của các nền văn minh phương Đông thời kì cổ - trung đại.
Vận dụng
Câu 1. Liên hệ và cho biết ảnh hưởng của những thành tựu văn minh phương Đông đối với Việt Nam.
Câu 2. Em hãy giải thích vì sao "Cuộc diễu hành vàng của Pha-ra-ông" được tổ chức trang trọng? Hãy đề xuất một số giải pháp để góp phần bảo tồn và tôn vinh các giá trị, thành tựu văn minh thế giới.