Giải bài 22 Phương thức lây truyền, cách phòng chống và ứng dụng của virus - Sách sinh học 10 cánh diều. Phần đáp án chuẩn, hướng dẫn giải chi tiết cho từng bài tập có trong chương trình học của sách giáo khoa. Hi vọng, các em học sinh hiểu và nắm vững kiến thức bài học..

Hoạt động mở đầu:

1. Vì sao giãn cách và đeo khẩu trang (Hình 22.1) lại có vai trò quan trọng trong phòng chống dịch viêm đường hô hấp cấp (COVID-19) do SAR-CoV-2 gây ra?
2. Giãn cách và đeo khẩu trang có phải là biện pháp cần thiết đối với tất cả các bệnh do virus không? Vì sao ?

Trả lời: 

1. Giãn cách và đeo khẩu trang (Hình 22.1) lại có vai trò quan trọng trong phòng chống dịch viêm đường hô hấp cấp (COVID-19) do SAR-CoV-2 gây ra vì virus SAR-CoV-2 lây truyền chủ yếu thông qua đường hô hấp, do đó, việc giao tiếp không đeo khẩu trang và tiếp xúc gần là điều kiện thuận lợi khiến vi rút lây lan.

2. Giãn cách và đeo khẩu trang không phải là biện pháp cần thiết đối với tất cả các bệnh do virus vì phương thức lây truyền của các loại virus là không giống nhau: có virus lây qua đường hô hấp, có virus lây qua đường nước bọt, đường máu,...

I. Phương thức lây truyền và cách phòng, chống virus gây bệnh ở thực vật

Câu hỏi 1. Nêu một số thiệt hại do virus gây ra trên cây trồng.

Trả lời: 

Virus gây bệnh vàng lùn, vàng lùn xoắn lá, lùn sọc đen trên lúa và nhiều căn bệnh khác làm giảm năng suất cây trồng, thậm chí làm chết cây.

Câu hỏi 2. Nêu các cách thức virus xâm nhập vào tế bào thực vật

Trả lời: 

Virus xâm nhập từ cây này sang cây khác thông qua thụ phấn, các vết thương do côn trùng chích hoặc vết xây xát do nông cụ gây ra.

Câu hỏi 3. Virus có thể lây nhiễm trong cây bằng cách nào?

Trả lời: 

Trong cơ thể thực vật, virus xâm nhập vào tế bào chủ và thay đổi hệ gene trong tế bào đó sau đó chúng sao chép và lây nhiễm sang tế bào bên cạnh qua cầu sinh chất hoặc lâu nhiễm đến các bộ phân khác thông qua hệ thống mạch dẫn.

Câu hỏi 4. Cây bị nhiễm virus thường có những biểu hiện gì? Chúng ta nên làm gì để phòng, chống virus gây bệnh ở thực vật?

Trả lời:

- Cây bị nhiễm virus thường có những hình thái thay đổi như lá bị đốm vàng, thân đốm nâu, bị sọc hay vằn, thân còi cọc hoặc bị lùn. 

- Để phòng, chống virus gây bệnh ở thực vật, nên chọn giống cây sạch bệnh, đồng thời tiêu diệt vật chủ trung gian truyền bệnh, hoặc tạo giống cây trồng kháng virus. Ngoài ra nên phát triển vaccine và thuốc đề phòng, chống virus thực vật.

Vận dụng 1. Vì sao để hạn chế sự lây truyền của virus gây bệnh vàng lùn, lùn xoắn lá ở lúa, người ta thường phun thuốc diệt rầy nâu?

Trả lời:

Để hạn chế sự lây truyền của virus gây bệnh vàng lùn, lùn xoắn lá ở lúa, người ta thường phun thuốc diệt rầy nâu vì rầy nâu là vật chủ trung gian truyền virus từ cây bệnh sang cây sạch bệnh.

B. Bài tập và hướng dẫn giải

II. PHƯƠNG THỨC LÂY TRUYỀN VÀ CÁCH PHÒNG CHỐNG BỆNH DO VIRUS GÂY RA TRÊN NGƯỜI VÀ ĐỘNG VẬT

1. Phương thức lây truyền bệnh trên người và động vật

Câu hỏi 5. Phân biệt phương thức lây truyền ngang và lây truyền dọc của virus trên người và động vật.

Câu hỏi 6. Con đường lây truyền nào sẽ làm cho virus phát tán trong cộng đồng nhanh nhất? Vì sao?

Câu hỏi 7. Quan sát hình 22.5 và cho biết chúng ta nên làm

Luyện tập 1. Hãy cho biết con đường lây truyền của virus HIV, cúm, sởi, dại, viêm gan A theo gọi ý trong bảng 22.1.

2. Cách thức phòng, chống virus gây bệnh

Luyện tập 2. Hãy đề xuất các biện pháp phòng bệnh hạn chế sự lây truyền của HIV và virus cúm trong cộng đồng.

Câu hỏi 8. Các hình 22.6 và 22.7 là những thông điệp của Bộ y tế khuyến cáo để phòng chống dịch COVID-19 do SARS-CoV-2 gây ra. Em hãy thảo luận và cho biết tác dụng  của những thông điệp này?

Câu hỏi 9. Tại sao tiêm vaccine lại giúp cơ thể phòng bệnh virus chủ động và hiệu quả?

Câu hỏi 10. Cơ chế nào giúp cơ thể chống lại virus ? 

Câu hỏi 11. Phân biệt miễn dịch không đặc hiệu và miễn dịch đặc hiệu.

Vận dụng 2. Em đã làm gì để có sức khỏe tốt? Vì sao cần giữ cơ thể sạch sẽ, khỏe mạnh lại có tác dụng phòng bệnh do virus?

Vận dụng 3. Con người thường làm gì để chủ động kích hoạt miễn dịch đặc hiệu của cơ thể ?

Câu hỏi 12. Nêu các giai đoạn trong chu trình nhân lên của virus. Quan sát hình 22.8 và cho biết thuốc tamiflu ức chế giai đoạn nào trong chu trình nhân lên của virus cúm A?

3. Các biến chủng ở virus

Vận dụng 4. Vì sao chúng ta thường gặp khó khăn tronng việc chế tạo vaccine phòng virus cúm?

Nghiên cứu: Hãy tìm hiểu thông tin, điều tra ở địa phương về một số bệnh so virus gây ra đối với người, động vật hoặc thực vật để hoàn thành báo cáo theo mẫu bảng 22.2: 

Tên bệnh Tên virus Phương thức lây truyền Thiệt hại Biện pháp phòng bệnh Đề xuất khẩu hiệu tuyên truyền phòng bệnh
? ? ? ? ? ?

 

 

III. ỨNG DỤNG VIRUS

1. Ứng dụng trong y học và sản xuất chế phẩm sinh học

Câu hỏi 13. Nêu một số ứng dụng của virus trong y học.

Câu hỏi 14. Quan sát hình 22.9 và mô tả lại quy trình sản xuất và sử dụng vaccine vector phòng SARS-CoV-2.

Câu hỏi 15. Theo em, quy trình sản xuất vaccine vector SARS-CoV-2 ( hình 22.9) có thể sử sụng để sản xuất vaccine phòng các virus khác được không?

2. Ứng dụng trong nông nghiệp và sản xuất thuốc trừ sâu sinh học

Câu hỏi 16. Nêu vai trò của virus trong tự nhiên. Con người đã ứng dụng vai trò đó của virus để làm gì?

Vận dụng 5. Nếu trâu, bò ăn phải chế phẩm chứa Baculovirus thì có bị chết không? Giải thích.