Khởi động
Ban đêm, trong một phòng không có ánh đèn, em sẽ không thể nhìn rõ các vật trong phòng. Nếu có ánh sáng từ đèn ở ngoài đường hoặc ánh trăng lọt vào phòng, em sẽ có thể nhìn rõ các vật trong phòng.
Chúng ta có thể nhìn thấy các vật là do ánh sáng từ nguồn chiếu đến các đồ vật rồi hắt lại đến mắt ta. Hiện tượng ánh sáng bị hắt lại khi gặp bề mặt một vật gọi là sự phản xạ ánh sáng. Ánh sáng sẽ phản xạ trên một bề mặt như thế nào?
Hướng dẫn giải:
Ánh sáng phản xạ trên một bề mặt tuân theo định luật phản xạ ánh sáng:
- Tia phản xạ nằm trong mặt phẳng chứa tia tới và pháp tuyến của mặt phản xạ ở điểm tới.
- Góc phản xạ bằng góc tới
I. Sự phản xạ ánh sáng trên bề mặt các vật
Luyện tập 1. Quan sát hình 13.4, so sánh sự phản xạ của ánh sáng trong hai trường hợp phản xạ và phản xạ khuếch tán.
Hướng dẫn giải:
* Giống nhau: tia sáng khi gặp mặt phân cách đề bị phản xạ ngược trở lại
* Khác nhau:
| Phản xạ | Phản xạ khuếch tán |
- Xảy ra trên bề mặt các vật nhẵn bóng như gương, mặt nước... - Các tia phản xạ song song nhau - Ta nhìn thấy được hình ảnh của vật. | - Xảy ra trên bề mặt các vật không nhẵn bóng như thảm len. - Các tia phản xạ không song song - Ta không nhìn thấy được hình ảnh của vật |
B. Bài tập và hướng dẫn giải
II. Định luật phản xạ ánh sáng
Câu hỏi 1. Từ số liệu thu được trong thí nghiệm, em có nhận xét gì về góc phản xạ và góc tới?
Luyện tập 2. Hình 13.7 vẽ một tia tới SI chiếu lên gương phẳng G.
a) Vẽ tia phản xạ.
b) Nếu giữ nguyên tia tới SI, làm thế nào để có tia phản xạ hướng theo phương thẳng đứng. Tiến hành thí nghiệm kiểm tra đề xuất của em.
III. Ảnh của vật qua gương phẳng.
Câu hỏi 2. Có cách nào để đọc được dòng chữ dưới đây dễ dàng?
Vận dụng 2. Trong hình 13.10, có thể quan sát thấy ảnh của vật qua mặt ghế ở phần đã được đánh dầu bóng, còn ở phần chưa đánh dầu bóng thì không thấy. Hãy giải thích tại sao?
IV. Dựng ảnh một vật qua gương phẳng
Câu hỏi 3. Em hãy chứng minh khoảng cách từ S đến gương và từ S’ đến gương là bằng nhau (hình 13.12)
Luyện tập 3. Ảnh của một vật qua gương phăng là tập hợp ảnh của tất cả các điểm trên vật. Hãy dựng ảnh của vật AB có hình mũi tên trong hình 13.13 bằng cách dựng ảnh của điểm A và điểm B rồi nối chúng lại với nhau.
IV. Dựng ảnh một vật qua gương phẳng
Luyện tập 4. Một học sinh cao 1,6m, có khoảng cách từ mắt đến đỉnh đầu là 8cm. Bạn học sinh này cần chọn một gương phẳng treo tường (hình 13.14) có chiều cao tối thiểu bằng bao nhiêu để có thể nhìn thấy toàn bộ ảnh của mình trong gương? Gương phẳng đã chọn cần được treo như thế nào?
IV. Dựng ảnh một vật qua gương phẳng
Vận dụng 3. Chùa một cột (hình 13.15) là một vật có tính đối xứng gương, tức là có thể chia vật thành hai phần bằng nhau sao cho phần này giống như ảnh của phần kia qua một gương phẳng. Sưu tầm các tranh ảnh về các vật có tính đối xứng gương trong đời sống.