Sinh học hiện đại phát triển, các nhà khoa học nhận thấy ngoài 2 quy luật di truyền của Menđen, các hiện tượng di truyền còn có nhiều quy luật khác. Tương tác gen và tác động đa hiệu của gen là 2 trong số nhiều quy luật đó. .

A. Lý thuyết

I. Tương tác gen

  • là sự tác tác động qua lại giữa các gen trong quá trình hình thành một kiểu hình.
  • Bản chất là sự tương tác giữa các sản phẩm của chúng trong quá trình hình thành kiểu hình

1. Tương tác bổ sung

  • Tương tác bổ sung là kiểu tương tác trong đó các gen cùng tác động sẽ hình thành một kiểu hình mới.
  • khi xuất hiện cả 2 alen trội thì mới biểu hiện kiểu hình trội.

2. Tương tác cộng gộp

  • Là kiểu tương tác trong đó mỗi alen trội đều làm tăng sự biểu hiện của kiểu hình lên 1 mức cao hơn.

  • Phần lớn các tính trạng số lượng (năng suất) là do nhiều gen quy định tương tác theo kiểu cộng gộp quy định

II. Tác động đa hiệu của gen 

  • Một gen ảnh hưởng đến sự biểu hiện của nhiều tính trạng khác nhau gọi là gen đa hiệu.

  • Ví dụ: HbA hồng cầu bình thường

    HbS hồng cầu lưỡi liềm --> gây rối loạn bệnh lý trong cơ thể

B. Bài tập và hướng dẫn giải

Câu 1: Hãy giải thích các mối quan hệ giữa gen và tính trạng sau đây và cho biết kiểu quan hệ nào là chính xác hơn:

  • Một gen quy định một tính trạng.
  • Một gen quy định một enzim/prôtêin.
  • Một gen quy định một chuỗi pôlipeptit.

Câu 2: Trang 45 - sgk Sinh học 9

Trong một thí nghiệm, người ta cho cây hoa đỏ lai với cây hoa trắng và thu được F1, cho toàn hoa đỏ. Cho các cây F1 tự thụ phấn, người ta thu được các cây F2 với tỉ lệ phân li kiểu hình là: 245 cây hoa trắng và 315 cây hoa đỏ. Hãy giải thích kết quả lai và viết sơ đồ lai từ thế hệ P tới F1 và F2.

Câu 3: Hai alen thuộc cùng một gen có thể tương tác với nhau hay không? Giải thích.

Câu 4: Sự tương tác giữa các gen có mâu thuẫn gì với các quy luật phân li của các alen hay không? Tại sao?

Câu 5: Hãy chọn phương án trả lời đúng.

Thế nào là gen đa hiệu?

A. Gen tạo ra nhiều loại mARN.

B. Gen điều khiển sự hoạt động của các gen khác.

C. Gen mà sản phẩm của nó có ảnh hưởng đến nhiều tính trạng khác nhau.

D. Gen tạo ra sản phẩm với hiệu quả rất cao.