Giải bài 2 sinh 12: Phiên mã và dịch mã

Trong bài trước, chúng ta được tìm hiểu về cơ chế di truyền ở cấp độ phân tử đầu tiên là quá trình nhân đôi ADN. Trong bài 2, chúng ta tìm hiểu về 2 cơ chế di truyền còn lại ở cấp độ phân tử là phiên mã và dịch mã. .

A. Lý thuyết

I. Phiên mã

1. Cấu trúc và chức năng của các loại ARN

• ARN thông tin (mARN): 
• gồm 1 mạch đơn dạng thẳng
• Đầu 5' có trình tự nhận biết và gắn riboxom.
• chứa các codon dùng làm khuôn tổng hợp protein
• ARN vận chuyển (tARN): 
• gồm 1 mạch đơn, có vài vị trí các nu liên kết bổ sung với nhau
• chứa bộ ba đối mã để nhận biết và bắt đôi với codon trên mARN
• mang axit amin tới riboxom
• ARN riboxom (rARN):
• gồm 1 mạch đơn
• kết hợp với protein tạo thành riboxom (nơi tổng hợp protein)

2. Cơ chế phiên mã

Quá trình phiên mã gồm 3 bước:

• Khởi đầu: ARN polimeraza bám vào gen => tháo xoắn ADN
• Kéo dài: tổng hợp mạch mARN 
• Kết thúc: hoàn thiện mARN (loại bỏ các đoạn intron ở sinh vật nhân thực)

II. Dịch mã

1. Hoạt hóa axit amin 

• Mỗi axit amin được hoạt hóa nhờ ATP và enzim đặc hiệu tạo ra phức hệ a.a - tARN.

2. Tổng hợp chuỗi polipeptit

Quá trình tổng hợp chuỗi polipeptit gồm 3 bước:

• Mở đầu: riboxom gắn vào mARN, phức hệ Met - tARN  gắn với codon mở đầu
• Kéo dài chuỗi polipeptit: Các phức hệ tương ứng gắn vào các codon tiếp theo, các a.a liên kết với nhau bằng liên kết peptit
• Kết thúc: chuỗi polipeptit cắt a.a mở đầu (Met) và tiếp tục hình thành bậc cấu trúc cao hơn