Lao động là một nghĩa vụ thiêng liêng của mỗi công dân đối với Tổ quốc. Ai cũng phải tùy khả năng mình mà tự nguyện tự giác tham gia lao động, góp phần xây dựng nhà nước. Vậy quyền và nghĩa vụ lao động của công dân đươc thể hiện như thế nào, cùng tìm hiểu ở bài học ngay sau đây:.
A. Kiến thức trọng tâm
I. Đặt vấn đề
Gợi ý trả lời câu hỏi:
a) Em hãy cho biết suy nghĩ của mình về việc làm của ông An?
- Việc ông An mở lớp dạy nghề tạo điều kiện cho thành niên có nghề có thu nhập làm việc là việc làm đúng và đáng khuyến khích, khen ngợi.
b) Bản cam kết giữa chị Ba và giám đốc công ti trách nhiệm hữu hạn Hoàng Long có phải là hợp đồng lao động hay không?
Bản cam kết giữa chị Ba và giám đốc công ti trách nhiệm hữu hạn Hoàng Long có phải là hợp đồng lao động vì:
- Đó là sự thỏa thuận giữa hai bên (chị Ba là người lao động) và công ty ( người sử dụng lao động)
- Bản cam kết có thể hiện một số nội dung chính của hoạt động (việc làm, tiền công, thời gian)
c) Chị Ba có thể tự ý thôi việc được không? Như vậy có phải là vi phạm hợp đồng lao động không?
- Chị Ba tự ý thôi việc không báo trước là vi phạm hợp đồng lao động.
II. Nội dung bài học
1. Khái niệm lao động:
- Hoạt động có mục đích của con người nhằm tạo ra của cải, vật chất và các giá trị tinh thần cho xã hội gọi là lao động.
2. Vai trò lao động:
- Là hoạt động chủ yếu, quan trọng nhất của con người
- Là nhân tố quyết định sự tồn tại, phát triển của xã hội.
3. Quyền và nghĩa vụ lao động
- Quyền lao động:
- Công dân có quyền tự do sử dụng sức lao động để học nghề, tìm việc làm, lựa chọn nghề nghiệp có ích cho xã hội, đem lại thu nhập.
- Nghĩa vụ lao động:
- Tự nuôi sống bản thân, gia đình
- Tạo ra của cải, vật chất, tinh thần duy trì, phát triển đất nước.
B. Bài tập và hướng dẫn giải
Câu 1: Theo em, trong các ý kiến dưới đây, ý kiến nào đúng ? Vì sao ?
a) Trẻ em có quyền học tập, vui chơi giải trí và không phải làm gì ;
b) Con cái có nghĩa vụ giúp đỡ cha mẹ các công việc trong gia đình ;
c) Trẻ em cần lao động kiếm tiền, góp phần nuôi dưỡng gia đình ;
d) Học nhiều cũng chẳng để làm gì, cứ làm ra nhiều tiền là tốt nhất ;
đ) Tuổi nhỏ làm việc nhỏ, tuỳ theo sức của mình ;
e) Trẻ em có quyền được chăm sóc, nuôi dạy nên không phải tham gia lao động.
Câu 2: Hà 16 tuổi, học hết lớp 9, do nhà đông em, gia đình khó khăn, Hà muốn có việc làm để giúp đỡ bố mẹ. Theo em, Hà có thể tìm việc bằng cách nào trong các cách sau đây ?
a) Xin vào biên chế, làm việc trong các cơ quan nhà nước ;
b) Xin làm hợp đồng tại các cơ sở sản xuất kinh doanh ;
c) Nhận hàng của cơ sở sản xuất về làm gia công ;
d) Vay tiền ngân hàng để lập cơ sở sản xuất và thuê thêm lao động.
Câu 3: Trong các quyền sau, quyền nào là quyền lao động ?
a) Quyền được thuê mướn lao động ;
b) Quyền mở trường dạy học, đào tạo nghề ;
c) Quyền sở hữu tài sản ;
d) Quyền được thành lập công ti, doanh nghiộp ;
đ) Quyền sử dụng đất;
e) Quyền tự do kinh doanh.
Câu 4: Hãy cho biết ý kiến của em về hai quan niệm dưới đây và giải thích vì sao:
a) Lao động là hoạt động sử dụng sức lao động để tạo ra thu nhập.
b) Chỉ những hoạt động tạo ra của cải vật chất và các giá trị tinh thần cho xã hội mới là lao động.
Câu 5: Để trở thành người lao động tốt, công dân có ích cho xã hội, ngay từ giờ em cần phải làm gì?
Câu 6: Em hãy xác định ai là người có hành vi vi phạm Luật Lao động trong các trường hợp dưới đây (người lao động hay người sử dụng lao động) :
1) Thuê trẻ em 14 tuổi làm thợ may công nghiệp
2) Đi xuất khẩu lao động chưa hết thời hạn đã bỏ việc, trốn ở lại nước ngoài
3) Không trả công cho người thử viêc
4) Kéo dài thời gian thử việc
5) Không sử dụng trang bị bảo hộ lao động khi làm việc
6) Tự ý bỏ việc không báo trước
7) Nghỉ việc dài ngày không có lý do
8) Không trả đủ tiền công theo thoả thuân
9) Không cung cấp trang, thiết bị bảo hộ lao động cho người làm việc trong môi trường độc hại như đã cam kết trong hơp đồng lao động
10) Tự ý đuổi việc người lao động khi chưa hết hạn hợp đồng