Giải bài 35: Benzen - Sách hướng dẫn học Khoa học Tự nhiên 9 tập 2 trang 22. Sách này nằm trong bộ VNEN của chương trình mới. Dưới đây sẽ hướng dẫn trả lời và giải đáp các câu hỏi trong bài học. Cách làm chi tiết, dễ hiểu, Hi vọng các em học sinh nắm tốt kiến thức bài học..
A. Hoạt động khởi động
Đọc thông tin dưới đây, tưởng tượng và viết công thức cấu tạo của benzen.
Thông tin: sgk trang 23.
Trả lời:
B. Hoạt động hình thành kiến thức
1. Tính chất vật lí
Quan sát lọ đựng benzen, tiến hành thí nghiệm thử tính tan trong nước và khả năng hòa tan dầu ăn trong benzen, quan sát hiện tượng từ đó rút ra kết luận về tính chất vật lí của benzen.
| Tên thí nghiệm | Hiện tượng - Giải thích - Kết luận |
| Nghiên cứu trạng thái, màu sắc của benzen | |
| Tính tan trong nước của benzen | |
| Khả năng hòa tan dầu ăn của benzen |
Điền từ thích hợp mô tả trạng thái, màu sắc, tính tan, tỉ khối so với nước để hoàn thành kết luận về tính chất vật lí của benzen dưới đây:
Benzen là chất $....$, $...$, $...$ trong nước, $...$ hơn nước.
Benzen $...$ được nhiều chất như: dầu ăn, nến, cao su, iot, ... Benzen độc.
Trả lời:
| Tên thí nghiệm | Hiện tượng - Giải thích - Kết luận |
| Nghiên cứu trạng thái, màu sắc benzen | Trạng thái: Lỏng Màu sắc: Không màu |
| Tính tan trong nước của benzen | Hiện tượng: Dung dịch phân thành hai lớp, benzen ở trên, nước ở dưới. Kết luận: Benzen không tan trong nước |
| Khả năng hòa tan dầu ăn của benzen | Hiện tượng: Dung dịch sau khi khuấy là một dung dịch đồng nhất Kết luận: Benzen có khả năng hòa tan dầu ăn. |
Benzen là chất lỏng, không màu, không tan trong nước, nhẹ hơn nước.
Benzen hòa tan được nhiều chất như: dầu ăn, nến, cao su, iot, ... Benzen độc.
2. Cấu tạo phân tử
Quan sát mô hình phân từ benzen trong sách giáo khoa trang 24.
Từ mô hình phân tử, viết công thức cấu tạo của benzen. Xem lại công thứcc cấu tạo viết ở hoạt động khởi động có đúng không.
Điền từ vào chỗ trống mô tả cấu tạo của phân tử benzen dưới đây:
Trong phân tử benzen, 6 nguyên tử C liên kết với nhau thành một vòng 6 cạnh, có 3 liên kết $...$ xen kẽ với 3 liên kết $....$. Như vậy, mỗi nguyên tử C có 3 liên kết với các nguyên tử C trong mạch, còn lại $...$ liên kết với $....$ H.
Trả lời:
Công thức cấu tạo của benzen:
Trong phân tử benzen, 6 nguyên tử C liên kết với nhau thành một vòng 6 cạnh, có 3 liên kết đơn xen kẽ với 3 liên kết đôi. Như vậy, mỗi nguyên tử C có 3 liên kết với các nguyên tử C trong mạch, còn lại một liên kết với một H.
3. Tính chất hóa học
Suy nghĩ độc lập hoặc thảo luận cặp đôi trả lời các câu hỏi sau:
- Benzen có cháy không? Tại sao? Viết PTHH (nếu có).
- Từ công thức cấu tạo của benzen, dự đoán về khả năng phản ứng của benzen với brom
Quan sát thí nghiệm đốt cháy benzen và benzen tác dụng với dung dịch brom, nêu hiện tượng, giải thích và kết luận về tính chất hóa học của benzen
| Tên thí nghiệm | Hiện tượng - Giải thích - Kết luận |
| Benzen tác dụng với oxi | |
| Benzen tác dụng với brom |
Câu hỏi:
Phản ứng của benzen với brom thuộc loại phản ứng gì?
So sánh khả năng phản ứng của brom với benzen và brom với etilen. Viết PTHH của phản ứng xảy ra (nếu có). Giải thích sự khác nhau về khả năng phản ứng của brom với etilen và benzen.
Đọc thông tin dưới đây và trả lời câu hỏi
Thông tin: Sgk trang 26
Câu hỏi: Hãy cho biết, benzen có những phản ứng hóa học nào trong điều kiện thích hợp
Trả lời:
Benzen có tham gia phản ứng cháy. Từ công thức cấu tạo, ta thấy benzen khó tham gia phản ứng với brom hơn etilen và axetilen.
| Tên thí nghiệm | Hiện tượng - Giải thích - Kết luận |
| Benzen tác dụng với oxi | Hiện tượng: Benzen cháy sáng Kết luận: Benzen có tham gia phản ứng cháy. PTHH: $2C_6H_6+15O_2 \rightarrow 12CO_2+6H_2O$ |
| Benzen tác dụng với brom | Hiện tượng: Ở điều kiện thường, benzen không tác dụng với dung dịch brom. Khi đun nóng dung dịch brom có mặt bột sắt, benzen có phản ứng thế với dung dịch brom làm dung dịch mất màu. Giải thích: Do liên kết đôi của benzen nằm xen kẽ trong vòng kín nên bền hơn liên kết đôi của etilen, do vậy mà benzen khó tham gia phản ứng cộng hơn etilen. Kết luận: Ở điều kiện thích hợp, benzen có tham gia phản ứng cộng với dung dịch brom. PTHH: $C_6H_6+Br_2 \rightarrow C_6H_5Br + HBr$ |
- Phản ứng của benzen với dung dịch brom là phản ứng thế. (Thay thế một nguyên tử H bằng một nguyên tử Br).
- Khả năng phản ứng của benzen với dung dịch brom kém hơn so với khả năng phản ứng của etilen và axetilen với dung dịch brom.
- Benzen có thể tham gia phản ứng cháy, phản ứng thế và khó tham gia phản ứng cộng.
4. Ứng dụng
Đọc thông tinh dưới đây và trả lời câu hỏi.
Thông tin: sgk trang 26
Câu hỏi: Benzen có những ứng dụng gì?
Trả lời:
Benzen là nguyên liệu quan trọng trong công nghiệp để sản xuất chất dẻo, phẩm nhuộm, ... Ngoài ra, benzen còn được dùng làm dung môi trong công nghiệp và trong phòng thí nghiệm.
B. Bài tập và hướng dẫn giải
C. Hoạt động luyện tập
Câu 1: Trang 26 khoa học tự nhiên VNEN 9 tập 2
Công thức nào sau đây không phải của benzen?
Câu 2: Trang 26 khoa học tự nhiên 9 VNEN tập 2
a) Viết PTHH của phản ứng thế giữa benzen với brom. Ghi rõ điều kiện phản ứng.
b) Tính khối lượng của benzen cần dùng để điều chế 31,4 gam brombenzen. Biết hiệu suất của phản ứng đạt 80%.
Câu 3: Trang 26 khoa học tự nhiên 9 tập 2
Cho các chất sau:
$CH_2=CH-C\equiv CH;\; CH_3-CH_3;\; CH_3-C\equiv C-CH_3$ ; ;
Chất nào có thể làm mất màu dung dịch brom? Giải thích và viết PTHH (nếu có).
Câu 4: Trang 26 khoa học tự nhiên VNEN 9 tập 2
Đốt cháy hoàn toàn m (gam) benzen, toàn bộ sản phẩm cháy bao gồm $CO_2$ và $H_2O$ được dẫn vào bình đựng $Ca(OH)_2$ dư, thấy khối lượng bình tăng thêm 6,36 gam và có a (gam) kết tủa tách ra. Xác định a, m.
Câu 5: Trang 26 khoa học tự nhiên VNEN 9 tập 2
Cho lượng dư benzen tác dụng với halogen X, có xúc tác Fe bột và đun nóng được 11,25 gam halogenbenzen ($C_6H_5X$). Toàn bộ khí HX sinh ra được dẫn vào dung dịch NaOH dư, thấy có 4, 0 gam NaOH phản ứng. Xác định halogen X
D - E. Hoạt động vận dụng - Tìm tòi mở rộng
Em hãy kể tên một số chất dẻo, phẩm nhuộm, dược phẩm, thuốc trừ sâu được sản xuất từ benzen.