Giải bài 5: Biện pháp cải tạo, sử dụng và bảo vệ đất trồng - Sách công nghệ trồng trọt 10 cánh diều. Phần đáp án chuẩn, hướng dẫn giải chi tiết cho từng bài tập có trong chương trình học của sách giáo khoa. Hi vọng, các em học sinh hiểu và nắm vững kiến thức bài học..
MỞ ĐẦU
Theo em, giữa đất phù sa và đất phèn, loại đất nào sử dụng tốt hơn trong trồng trọt? Vì sao?
Câu trả lời:
Đất phù sa là loại đất trồng tốt nhất hiện nay vì đất phù sa được bồi đắp từ các dòng sông, có khả năng giữ ẩm tốt, có độ phì nhiêu cao gấp nhiều lần so với các loại đất trồng khác; nguồn dinh dưỡng, đa vi lượng có trong đất vô cùng nhiều, đem tới nhiều lợi ích cho sự phát triển và tăng năng suất cây trồng.
- Đất phù sa rất giàu khoáng chất, chất dinh dưỡng, đây là một trong những loại đất màu mỡ nhất, loại đất trồng cây tốt nhất.
- Đất phù sa rất tơi xốp vì có nhiều mùn trong tự nhiên. Tỷ lệ cát và sét trong đất phù sa tương đương nhau giúp đất có độ xốp và kết cấu tốt. Giúp loại đất này có khả năng thoát nước tuyệt vời và các điều kiện khác thuận lợi cho canh tác nông nghiệp.
- Đất có độ giữ nước vừa phải, không quá kém như đất cát cũng không quá chặt như đất sét, giúp cây hấp thụ được dưỡng chất một cách hiệu quả, đẩy nhanh quá trình sinh trưởng, giúp cây đạt năng suất cao trong nông nghiệp.
- Đất phù sa là loại đất không lẫn các tạp chất gây ảnh hưởng không tốt đến sự phát triển của cây. Cũng như đất không phát sinh các côn trùng hoặc mầm cỏ và hàm lượng Mg, Ca trong đất luôn cao hơn hẳn so với Na, K và dao động khá mạnh, giàu chất dinh dưỡng có ích cho cây trồng.
- Các thành phần tự nhiên trong đất đã đầy đủ các chất hữu cơ, chất khoáng, vô cơ, vi lượng, đa lượng, các loại vi sinh vật cùng hạt keo liên kết đất, giúp cây trồng có thể phát triển tốt nhất mà không cần phải bón quá nhiều các loại phân hoá học, giúp tiết kiệm chi phí, nâng cao giá trị nông sản.
- Đất phù sa thường có bề mặt bằng phẳng, đây là địa hình thích hợp nhất cho việc trồng trọt. Bên cạnh đó bề mặt bằng phẳng còn thích hợp với hệ thống tưới tiêu bằng kênh, rạch hay giếng ống. Đây là những hệ thống tưới tiêu hiệu quả và ít tốn kém nhất.
1. CẢI TẠO, SỬ DỤNG ĐẤT XÁM BẠC MÀU
1.2. Đặc điểm của đất xám bạc màu
Hình thành kiến thức:
Quan sát Hình 5.1 và cho biết đặc điểm của đất xám bạc màu trên đá cát và trên phù sa cổ.
Câu trả lời:
- Hình 5.1a: Đất xám bạc màu trên đá cát: Đất nâu chua, nghèo dinh dưỡng và dễ bị khô hạn
- Hình 5.1b: Đất xám bạc màu trên phù sa cổ: mịn, có màu loang đỏ, độ phì tự nhiên không cao: hàm lượng các nguyên tố dinh dưỡng trong đất thấp.
1.3. Biện pháp cải tạo và hướng sử dụng
Luyện tập:
Câu 1. Em hãy cho biết tác dụng cụ thể của các biện pháp cải tạo đất xám bạc màu là gì?
Câu 2. Vì sao đất xám bạc màu thích hợp với nhiều loại cây trồng cạn?
Câu trả lời:
Câu 1. Tác dụng cụ thể của các biện pháp cải tạo đất xám bạc màu:
- Làm đất: làm đường đồng mức đối với đất dốc, cày sâu để đưa sét tầng dưới lên tầng mặt giúp tăng bề dày của lớp đất canh tác.
- Thủy lợi: củng cố bờ vùng, bờ thửa; xây dựng hệ thống tưới, tiêu hợp lí.
- Bón phân: bón nhiều phân hữu cơ và vôi, giảm lượng phân bón hóa học.
- Bố trí cơ cấu cây trồng hợp lí: xuân canh, xen canh,.. giúp tăng độ che phủ đất.
- Bón vôi để khử chua.
Câu 2. Đất xám bạc màu thích hợp với nhiều loại cây trồng cạn vì:
- Hình thành ở địa hình dốc thoải, dễ thoát nước
- Thành phần cơ giới nhẹ
- Dễ cày bừa
Vận dụng:
Theo em, cần làm gì để hạn chế sự thoái hóa của đất?
Câu trả lời:
Theo em, để hạn chế sự thoái hóa của đất, cần:
- Bảo vệ và trồng rừng.
- Tưới tiêu hợp lý.
- Trồng cây che phủ bề mặt và cải tạo đất.
- Luân canh cây trồng quanh năm.
- Bổ sung các chất hữu cơ và hệ vi sinh cho đất trồng.
B. Bài tập và hướng dẫn giải
2. CẢI TẠO, SỬ DỤNG ĐẤT XÓI MÒN MẠNH TRƠ SỎI ĐÁ
2.2. Đặc điểm của đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá.
Hình thành kiến thức:
Em hãy mô tả đặc điểm của đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá trong Hình 5.2
2.3. Biện pháp cải tạo và hướng sử dụng.
Vận dụng:
Câu 1. Xói mòn đất thường xảy ra ở vùng nào của nước ta?
Câu 2. Đất nông nghiệp và đất lâm nghiệp, đất nào chịu tác động của quá trình xói mòn nhiều hơn? Vì sao
Hình thành kiến thức:
Câu 1. Quan sát Hình 5.3 và 5.4 cho biết vì sao làm ruộng bậc thang và thềm cây ăn quả lại có tác dụng cải tạo đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá.
Câu 2. Tác dụng của các biện pháp cải tạo đất xói mòn mạnh trơ sỏi đá là gì?
3. CẢI TẠO, SỬ DỤNG ĐẤT MẶN
3.1. Nguyên nhân hình thành
Hình thành kiến thức:
Quan sát Hình 5.5 và giải thích nguyên nhân hình thành đất mặn
3.2. Đặc điểm của đất mặn
Hình thành kiến thức:
Đất bị nhiễm mặn ảnh hưởng như thế nào đến cây trồng trong Hình 5.6?
3.3. Biện pháp cải tạo và hướng sử dụng:
Hình thành kiến thức:
Câu 1. Em hãy cho biết mục đích của biện pháp thủy lợi là gì?
Câu 2. Vì sao bón vôi lại cải tạo được đất mặn?
Câu 3. Trong các biện pháp đã nêu, biện pháp nào là quan trọng nhất? Vì sao?
Luyện tập
Ngoài các biện pháp chính sử dụng để cải tạo đất mặn kể trên, hiện nay người ta còn sử dụng các biện pháp nào khác? Mô tả các biện pháp đó.
Vận dụng:
Tìm hiểu đất trồng của một số địa phương thường hay nhiễm mặn. Đề xuất một mô hình sử dụng đất mặn hiệu quả. Giải thích vì sao lựa chọn mô hình đó.
4. CẢI TẠO, SỬ DỤNG ĐẤT PHÈN
4.1. Nguyên nhân hình thành:
Hình thành kiến thức:
Quan sát Hình 5.8 và cho biết đất phèn có đặc điểm gì?
Luyện tập:
So sánh sự giống và khác nhau về đặc điểm, tính chất giữa đất mặn và đất phèn.
4.3. Biện pháp cải tạo và hướng sử dụng đất phèn.
Hình thành kiến thức:
Vì sao bón vôi lại cải tạo được đất phèn?
Luyện tập:
Em hãy cho biết tác dụng cụ thể của các biện pháp cải tạo đất phèn là gì?
5. MỘT SỐ BIỆN PHÁP BẢO VỆ ĐẤT TRỒNG
Hình thành kiến thức:
Câu 1. Vì sao phải bảo vệ đất trồng?
Câu 2. Che phủ đất có tác dụng gì?
Vận dụng:
Đề xuất một số biện pháp bảo vệ đất trồng ở địa phương. Giải thích tại sao lại lựa chọn các biện pháp đó.