Giải bài 18: Văn minh Đại Việt - Sách lịch sử 10 chân trời sáng tạo. Phần đáp án chuẩn, hướng dẫn giải chi tiết cho từng bài tập có trong chương trình học của sách giáo khoa. Hi vọng, các em học sinh hiểu và nắm vững kiến thức bài học..
I. Cơ sở hình thành và quá trình phát triển của nền văn minh Đại Việt
1. Khái niệm văn minh Đại Việt.
Trình bày khái niệm văn minh Đại Việt.
Hướng dẫn giải:
Văn minh Đại Việt là nền văn minh rực rỡ, tồn tại và phát triển chủ yếu trong thời độc lập, tự chủ của quốc gia Đại Việt, kéo dài gần 1000 năm (từ thế kỉ X đến thế kỉ XIX).
2. Cơ sở hình thành
Nêu cơ sở hình thành nền văn minh Đại Việt.
Hướng dẫn giải:
Cơ sở hình thành nền văn minh Đại Việt:
- Kế thừa nền văn minh Văn Lang- Âu Lạc (những di sản và truyền thống có từ thời Văn Lang- Âu Lạc tiếp tục được bảo lưu và phát triển).
- Dựa trên nền độc lập, tự chủ của quốc gia Đại Việt.
- Tiếp thu có chọn lọc những thành tựu văn minh bên ngoài như văn minh Trung Quốc, văn minh Ấn Độ góp phần làm phong phú nền văn minh Đại Việt.
- Cương vực lãnh thổ từng bước được mở rộng, kéo dài từ Nam Quan đến Cà Mau, mở rộng từ đất liền ra biển đảo. Nền độc lập dân tộc được bảo vệ vững chắc qua nhiều cuộc kháng chiến oanh liệt chống ngoại xâm.
- Ý thức dân tộc ngày càng mạnh mẽ tạo điều kiện cho sự tiếp biến nhiều giá trị từ văn minh Trung Quốc, văn minh Ấn Độ để làm giàu văn minh Đại Việt.
3. Quá trình phát triển
Nêu nội dung cơ bản của quá trình phát triển văn minh Đại Việt.
Hướng dẫn giải:
Nội dung cơ bản của quá trình phát triển văn minh Đại Việt:
- Thế kỉ X - đầu XI (Giai đoạn sơ kì): hình những giá trị mới làm nền tảng cho sự hình thành văn minh Đại Việt.
- Đầu thế kỉ XI - thế kỉ XVI (Giai đoạn phát triển): gắn liền với văn hóa Thăng Long, trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội,...của cả nước. Các triều đại Lý, Trần, Hồ, Lê sơ đạt được nhiều thành tựu to lớn trên tất cả các mặt; đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân phát triển phong phú và đa dạng.
- Thế kỉ XVI – XIX (Giai đoạn muộn): văn hóa phát triển trong tình trạng đất nước không ổn định.
- Từ thế kỉ XVI - cuối thế kỉ XVIII: là giai đoạn có nhiều biến động, các triều đại thay thế nhau trị vì và chia cắt đất nước.
- Giữa thế kỉ XIX: Cuộc chiến tranh xâm lược của thực dân Pháp đã chấm dứt thời kì phát triển của văn minh Đại Việt.
- Nhiều yếu tố mới xuất hiện khi văn minh phương Tây du nhập vào, tạo nên xu hướng vận động mới làm tiền đề cho sự hình thành văn minh Việt Nam về sau.
B. Bài tập và hướng dẫn giải
II. Thành tựu văn minh tiêu biểu
1. Về kinh tế
Câu 1. Thông qua Hình 18.5, em hãy nêu ý nghĩa của lễ Tịch điền.
Câu 2. Quan sát Hình 18.6 và đọc thông tin, em có nhận xét gì về sự phát triển thương nghiệp Đại Việt từ thế kỉ X đến thế kỉ XIX. Kể tên các đô thị lớn thời kì này còn tồn tại đến ngày nay.
2. Về chính trị
Câu 1. Nét nổi bật về mặt chính trị của quốc gia Đại Việt là gì?
Câu 2. Quan sát Sơ đồ ở Hình 18.7, em có nhận xét gì về bộ máy Nhà nước thời Lê sơ?
Câu 3. Luật pháp ra đời tác động như thế nào đến sự phát triển xã hội?
3. Về tư tưởng, tôn giáo
Nêu những thành tựu cơ bản về tư tưởng, tôn giáo của văn minh Đại Việt.
4. Giáo dục và văn hóa
Theo em, việc sử dụng chữ Nôm trong sáng tác văn chương nói lên điều gì?
5. Khoa học
Hãy nêu những thành tựu khoa học của văn minh Đại Việt.
6. Nghệ thuật
Nêu những thành tựu chủ yếu về nghệ thuật của văn minh Đại Việt.
III. Ý nghĩa của văn minh Đại Việt trong lịch sử dân tộc Việt Nam
1. Ưu điểm và hạn chế của văn minh Đại Việt
Nêu ưu điểm và hạn chế của văn minh Đại Việt.
2. Ý nghĩa của nền văn minh Đại Việt trong lịch sử dân tộc Việt Nam
Văn minh Đại Việt đã kế thừa những gì từ văn minh Văn Lang - Âu Lạc?
Luyện tập
Câu 1. Nêu những thành tựu tiêu biểu của nền văn minh Đại Việt và cho biết, đối với em, thành tựu nào ấn tượng nhất? Vì sao?
Câu 2. Trong những thành tựu nổi bật của văn minh Đại Việt, thành tựu nào còn phát huy giá trị trong đời sống hiện nay? Cho ví dụ minh họa.
Vận dụng
Hãy tìm hiểu và giới thiệu sự phát triển của làng gốm Bát Tràng và làng nghề gốm của người Chăm ở Việt Nam.