Giảibài 11: Khái niệm, đặc điểm và vai trò của pháp luật - Sách hóa học 10 chân trời sáng tạo. Phần đáp án chuẩn, hướng dẫn giải chi tiết cho từng bài tập có trong chương trình học của sách giáo khoa. Hi vọng, các em học sinh hiểu và nắm vững kiến thức bài học..
Mở đầu
Em hãy chia sẻ về một tình huống vi phạm pháp luật mà em biết hoặc chứng kiến và nêu nhận xét của em về tình huống đó?
Trả lời:
- H là thợ điện dựng xe máy loại xe LEAD có giá trị 35 triệu đồng ở ria đường để trèo lên cột điện sửa chữa điện nhưng quên không rút chìa khoá. C đi qua thấy vậy liền tiến đến xe máy của H, gạt chân chống xe lên rồi nổ xe phóng đi. H ở trên cột điện nhìn thấy C lấy xe máy của mình nhưng không làm gì được.
- C có hành vi công khai, ngang nhiên, trắng trợn chiếm đoạt tài sản (lấy xe máy của H có giá trị 35 triệu đồng), H là chủ xe máy biết là C lấy xe máy của mình mà không thể giữ được. Hành vi đó của C là hành vi công nhiêm chiếm đoạt tài sản. Do đó C đã phạm tội công nhiên chiếm đoạt tài sản được quy định tại Điều 172 Bộ luật hình sự năm 2015.
B. Bài tập và hướng dẫn giải
1. Khái niệm và đặc điểm của pháp luật
a) Khái niệm pháp luật
Câu 1. Theo em, người cảnh sát giao thông có nên bỏ qua lỗi của anh T không? Vì sao?
Câu 2. Em hiểu thế nào là quy tắc xử sự có tính bắt buộc chung?
b) Đặc điểm của pháp luật
Câu 1. Vì sao N bị xử phạt? Tính quy phạm phổ biến, tính quyền lực, bắt buộc chung của pháp luật được thể hiện như thế nào trong trường hợp trên?
Câu 2. Để các quy phạm phổ biến được áp dụng vào đời sống xã hội thì các quy phạm đó phải được thể hiện qua hình thức nào?
2. Vai trò của pháp luật trong đời sống xã hội
a) Pháp luật là phương tiện để nhà nước quản lý xã hội
Câu 1. Hành vi thải chất độc vào môi trường của công ty hoá chất A đã quy phạm quy định của luật nào? Việc xử phạt đối với Công ty hoá chất A có tác dụng như thế nào?
Câu 2. Em hãy nêu một số quy định của pháp luật thể hiện vai trò quản lí xã hội của nhà nước mà em biết.
b) Pháp luật là phương tiện để công dân thực hiện quyền và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình.
Câu 1. Theo em pháp luật đã bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của anh B như thế nào?
Câu 2. Em hãy nêu ý nghĩa của pháp luật là phương tiện để công dân thực hiện và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của bản thân.
Luyện tập:
Câu 1. Em hãy cho biết nội dung nào sau đây là quy định pháp luật? Vì sao?
a. Người lao động có các quyên: làm việc; tự do lựa chọn việc làm, nơi làm việc, nghề nghiệp, học nghề nâng cao trình độ nghề nghiệp: không bị phân biệt đối xử.... (Điều a Khoản 1 Điều 5 Bộ luật Lao động năm 2019).
b. Đoàn viên có nhiệm vụ: Luôn luôn phấn đấu vì lí tưởng của Đảng và Bác Hồ. Tích cực học tập, lao động rèn luyện, tham gia các hoạt động xã hội, xây dựng vả bảo vệ Tổ quốc. (Khoản 1 Điều 2 Điều lệ Đoản Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh thông qua ngày 13 — 12 - 2017)
c. Khi giao dịch với khách hảng phải ân cần, niềm nở và lịch thiệp; thể hiện được tính chuyên nghiệp, hiệu quả trong công việc để khách hàng yên tâm, hài lòng khi đến giao dịch tại công ty. (Điều 3 Nội quy Công ty Y)
d. Điều kiện tham dự Đại hội Cổ đông: cá nhân, người đại diện theo uỷ quyền của cỏ đông là tổ chức, cá nhân có tên trong danh sách cỏ đồng tại ngảy chốt quyền tham dự Đại hội có quyền trực tiếp tham dự Đại hội hoặc uỷ quyền bằng văn bản cho người khác dự họp theo quy định của Quy chế này và quy định của pháp luật. (Điều 3 Quy chế tỏ chức Đại hội Cổ đông thường niên Công ty cổ phần X)
Câu 2. Em hãy chỉ ra các đặc điểm của pháp luật thê hiện trong các quy định sau:
a. Nghiêm cấm phân biệt đối xử, cưỡng bức lao động, sử dụng nhân công dưới độ tuổi lao động tối thiểu (Khoản 3 Điều 35 Hiến pháp năm 2013).
b. Bảo vệ môi trường là quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của mọi cơ quan tổ chức, cộng đồng dân cư, hộ gia đỉnh và cá nhân (Khoản 1 Điểu 4 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020).
c. Nghiêm cấm hành vi bỏ rơi, bỏ mặc, mua bán, bắt cóc, đánh tráo, chiếm đoạt trẻ em. (Khoản 2 Điều 6 Luật Trẻ em năm 2016).
Câu 3. Em hãy cho biết các ý kiến sau đúng hay sai. Vì sao?
a. Mọi tổ chức, cá nhân đều phải chắp hành pháp luật.
b. Pháp luật là phương tiện để bảo vệ một nhóm người trong xã hội.
c. Công dân đủ 18 tuổi trở lên mới phải thực hiện đúng pháp luật.
d. Không cần pháp luật, Nhà nước có thể quản lí xã hội bằng các phương tiện khác như: ban hành kế hoạch, tưyên truyền, giáo dục, thuyết phục.
e. Pháp luật là phương tiện để công dân bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình.
g. Pháp luật đóng vai trò quan trọng trong phát triển bẻn vững của đất nước.
Câu 4. Em hãy nêu vai trò của pháp luật trong trường hợp sau:
a. Kết thúc buổi liên hoan gặp gỡ kỉ niệm 20 năm ngày ra trường. trên đường lái xe về nhà, anh H cùng người bạn bị cảnh sát giao thông yêu cầu dừng xe đẻ kiểm tra nồng độ cồn. Do trong buổi liên hoan, anh H và bạn đã uống rượu bia nên kết quả hơi thở của hai người đều có nỏng độ côn vượt quá 0,4 miligam/1 lit khi thở. Cảnh sát giao thông đã lập biên bản xử phạt mỗi người 6 triệu đồng và tước quyền sử dụng giấy phép lái xe 24 tháng theo quy định của pháp luật. Việc xử phạt của cảnh sát giao thông trong trường hợp này có ý nghĩa như thế nào đối với việc đảm bảo trật tự, an toàn giao thông?
b. Qua kiểm tra, Công an tỉnh H phát hiện cơ sở Y sản xuất, kinh doanh rượu không có giấy tờ, nguồn gốc xuất xứ. Tại thời đểm kiểm tra, trong kho hàng của cơ sở có một số thùng phuy nhựa chứa 1 000 lít rượu không có tem nhãn hàng hoá theo quy định và 75 kg men không rõ nguồn góc xuất xứ, chủ cơ sở không xuắt trinh được hỏ sơ phép li liên quan đến hoạt động kinh doanh của mình. Cóng an tỉnh H đã lập biên bản và xử phạt hành chính đối với hành vị kinh doanh hảng hoá không rõ nguồn góc xuất xử của cơ sở Y theo quy định pháp luật. Việc xử phạt của Công an tỉnh H trong trường hợp này có ý nghĩa như thế nào trong việc đảm bảo an toàn thực phẩm?
Câu 5. Giải đáp pháp luật
Khi quan sát các phương tiện tham gia giao thông tại một ngã tư, H thắc mắc: “Tại sao các phương tiện giao thồng đều phải dừng khi có tin hiệu đèn đỏ nhưng xe cứu thương. xe cứu hoả đang làm nhiệm vụ vẫn đi binh thưởng?”. Theo em, xe cứu thương, xe cửu hoả trong trường hợp trên có vi phạm Luật Giao thông đường bộ không? Vì sao?
Vận dụng:
Câu 1. Hãy kể lại một trường hợp pháp luật đã bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân mà em biết. Em rút ra bài học gì từ trường hợp đó?
Câu 2. Hưởng ứng ngày Pháp luật Việt Nam 9 — 11, em hãy viết bài tuyên truyền về vai trò của pháp luật đối với đời sống xã hội.